• Zonder tegenvallers kan op sommige plekken in de tweede helft van juni de 1,5-meterregel worden losgelaten, zei minister Hugo de Jonge donderdag in de Tweede Kamer.
  • Dat moet mogelijk worden door het grootschalig inzetten van toegangstests voor onder andere theaters, bioscopen en restaurants.
  • De tests zijn in eerste instantie gratis, maar mogelijk moet er later wel een eigen bijdrage voor worden betaald.

Als het toegangstesten van de grond komt, kan mogelijk al bij stap vier van de versoepeling van de coronaregels de 1,5 meterregel op sommige plekken geschrapt worden.

Dat zei demissionair minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) donderdag in de Tweede Kamer. Die stap wordt volgens de huidige planning, en als er geen nieuwe tegenvallers komen in het aantal coronabesmettingen, al in de tweede helft van juni gezet.

De Jonge verdedigde in de Kamer het kabinetsvoorstel om het wettelijk mogelijk te maken dat bepaalde sectoren eerder kunnen heropenen als ze alleen mensen toelaten die kunnen aantonen dat ze recent negatief getest zijn op het coronavirus. De Jonge omschreef die toegangstesten als “een extra instrument in de gereedschapskist” hiervoor.

Voor de eerstvolgende ronde versoepelingen (stap twee) zal het testen waarschijnlijk nog niet grootschalig ingezet kunnen worden – hooguit bij een aantal pilots. In de ronde daarna zouden de testen bijvoorbeeld gebruikt kunnen worden door restaurants als die meer gasten willen toelaten dan zonder toegangstesten.

De Jonge erkende wel dat het testproject niet overal zin zal hebben. In de pilotfase was gebleken dat testen voor bezoekers van een deel van de musea, filmhuizen en andere bedrijven in de culturele sector een te hoge drempel was. Voor sommige ondernemers zal bovendien een gedeeltelijke heropening onvoldoende rendabel zijn.

Toch kan toegangstesten een grote impact hebben, zei De Jonge tegen de Kamer. Zeker als het gaat om stappen vier en vijf, die vooralsnog voor juni en juli op de agenda staan.

"Het loslaten van de 1,5 meter is precies het verschil tussen het wél of niet exploitabel maken van je theater, wel of niet exploitabel maken van je bioscoop, wel of niet exploitabel maken van je restaurant. Daarom is het zo'n mooi instrument, juist in deze fase."

Eerder in het debat hadden verschillende partijen al kritiek geuit op het wetsvoorstel van het kabinet. Ook coalitiepartijen D66 en ChristenUnie zien nog nadelen. Voor het plan is ruim een miljard euro uitgetrokken en verschillende fracties vragen zich af of die kosten wel opwegen tegen de versoepelingen die daarmee bewerkstelligd kunnen worden.

Ook waren er onder meer vragen over een einddatum voor de wet, de inzet van commerciële bedrijven om de testen af te nemen en de kosten voor de eigen bijdrage die mensen op termijn moeten gaan betalen.

De Jonge: later 'mogelijk' eigen bijdrage

Voorlopig zullen toegangstesten voor activiteiten en evenementen gratis zijn, maar het kabinet wil wel de mogelijkheid open houden om "op enig moment" een eigen bijdrage te vragen.

De Jonge zei dat hij het de vraag vindt of de belastingbetalers allemaal moeten meebetalen voor degenen die bijvoorbeeld later dit jaar naar een festival gaan. "Het lijkt me onverstandig als je de mogelijkheid voor de invoering van een eigen bijdrage onmogelijk maakt in de wet."

Hij verwacht dat toegangstesten op termijn vooral nog voor evenementen nodig zijn waar veel mensen samenkomen. Voor andere gelegenheden is het mogelijk dan al niet meer nodig. Voor die grote bijeenkomsten wil de minister de optie van een eigen bijdrage houden.

Een Kamermeerderheid stuurt erop aan om geen eigen bijdrage te heffen. Zo'n bijdrage zou een kwart zijn van de kostprijs van een toegangstest, vooralsnog ongeveer 7,50 euro. Maar omdat de prijs van de testen daalt, denkt De Jonge dat de eigen bijdrage dan ook daalt, bijvoorbeeld naar 5 euro.

Volgens de minister heeft het kabinet lang gediscussieerd over het al dan niet invoeren van de eigen bijdrage. "Daar waren we het onderling ook niet over eens, daarover klap ik nu alvast uit de school."

Als mensen al direct moesten meebetalen aan testen zouden ze wellicht niet naar restaurants of evenementen gaan, en dan zou de heropening van de samenleving "niet gaan vliegen", denkt De Jonge. Hij hoopt dat bedrijven en instellingen weer eerder "op eigen benen kunnen staan" als ze deels open kunnen met toegangstesten, waardoor ze minder overheidssteun nodig hebben.

Denen kunnen met coronapas naar sportschool, bioscoop en theater

Ondertussen kunnen Denen met een coronapas sinds donderdag weer naar de sportschool, de bioscoop of het theater. Restaurants, musea en kappers waren al toegankelijk met zo’n certificaat dat aangeeft of iemand is gevaccineerd, recent negatief is getest op het coronavirus of is hersteld na een besmetting.

De pas werd in maart gelanceerd, toen dierentuinen weer open mochten. Geleidelijk kunnen de Denen weer terug naar het leven van voor de pandemie. Cafés en restaurants zijn sinds een week of twee weer toegankelijk met de pas.

"Het is een enorm succes omdat het de economie weer opgang brengt en een impuls geeft aan het testen", aldus de chef toerisme van de Deense Kamer van Koophandel. De oprichter van de kleine bierbrouwerij Mikkeler denkt dat na vier, vijf maanden lockdown mensen bereid zijn tot alles om weer een biertje te kunnen pakken of ergen iets te eten.

De pas wordt vooral digitaal gebruikt op mobiele telefoons, maar is ook beschikbaar in papieren vorm. Maar nog geen 13 procent van de Denen is gevaccineerd, zodat testen een belangrijke rol speelt. Denemarken heeft vanwege zorgen over de bijwerkingen de coronavaccins van Janssen en AstraZeneca geschrapt uit het vaccinatieprogramma, wat voor vertraging zorgt.

In bijvoorbeeld Kopenhagen is een concertzaal omgevormd tot een testcentrum waar dagelijks drieduizend mensen terechtkunnen. In het land met 5,8 miljoen inwoners kunnen dagelijks een half miljoen tests worden afgenomen. "Het is het nieuwe normaal. Ik zet in mijn schema dat ik me om de drie dagen laat testen", zegt een manager van een bioscoop tegen het Franse persbureau AFP.

Over het algemeen wordt de pas geaccepteerd, maar de protestbeweging Men in Black gaat geregeld de straat op om te protesteren. Volgens een recente peiling staat ongeveer een op de tien Denen daarachter.

De Deense onafhankelijke adviesraad voor ethiek heeft aanbevolen dat het gebruik van de pas geleidelijk wordt afgebouwd, zodat die alleen nog wordt gebruikt als zolang zeker is dat het certificaat bijdraagt aan de strijd tegen de epidemie.

Lees meer over de coronacrisis: