Wie komt er sterker uit de coronacrisis: Europa vergeleken met de VS

ANALYSE – Het post-coronatijdperk is nog lang niet aangebroken. Voor zowel de Europese Unie als de Verenigde Staten breekt een onzekere periode aan op weg naar normalisering.

Dit betekent onvermijdelijk dat iedere economische en politieke analyse voor de komende tijd stevig verankerd moet zijn in een Covid 19-raamwerk.

Voor beide machtsblokken geldt dat ze moeten schipperen tussen de druk die de coronapandemie zet op het zorgstelsel én de noodzaak om de economie weer in beweging te krijgen. Externe factoren, zoals de snelheid waarmee er een werkend medicijn of een vaccin tegen de ziekte Covid-19 beschikbaar is, spelen hierbij een grote rol.

Aan de andere kant zijn er ook inherente verschillen in de manier van opereren tussen de VS en Europa.

Een belangrijke vraag voor beleggers én ondernemers is hoe respectievelijk het Amerika van Donald Trump en de Europese Unie uit deze zware crisis tevoorschijn komen.

Hieronder neem ik voor beide machtsblokken een aantal sterke en zwakke punten door, die het verschil kunnen maken bij het verdere verloop van de coronacrisis.

3 sterke punten van de VS

• De Verenigde Staten voert met de dollar nog altijd de mondiale reservevaluta en in sommige opzichten versterkt de coronacrisis de suprematie van de dollar. Hierdoor kan de VS makkelijker dan andere landen vrijwel onbeperkt geld drukken. Bovendien blijft de VS voorlopig dé safe haven, waardoor Amerikaanse staatsobligaties in trek blijven en het dus voor Washington eenvoudiger wordt om fiscale steunmaatregelen te financieren.
• De Verenigde Staten kan zich met maar twee buurlanden makkelijker afsluiten dan Europese landen. Als er door de coronacrisis nieuwe migratiestromen op gang komen, is dat probleem voor de VS makkelijker te hanteren dan voor de Europese Unie.
• Door de coronacrisis zijn online winkelen en het gebruik van digitale producten die thuiswerken vergemakkelijken erg in trek. Veel bedrijven die hierin voorzien zijn Amerikaans: van Amazon, Microsoft en Google tot videobedrijf Zoom. De Amerikaanse techsector kan een belangrijke troef zijn in de coronacrisis.

6 zwakke punten van de VS

Tegenover bovengenoemde voordelen staan de volgende negatieve punten:

• De Amerikaanse crisisaanpak laat onder president Donald Trump zeer te wensen over. Veel te vaak worden verantwoordelijken afgeschoven, worden onterecht bevoegdheden geclaimd, wordt met de beschuldigende vinger gewezen in plaats van samengewerkt, spreken overheidsfunctionarissen en politici elkaar publiekelijk tegen en wordt soms klinkklare onzin verkocht.
• De VS is zo’n beetje het enige westerse land waar het vertrouwen in de eigen regering bij de aanpak van het coronavirus relatief laag is gebleven.
• De VS mag een aantal van ’s werelds beste ziekenhuizen hebben, voor vele tientallen miljoenen Amerikanen is de zorg niet of nauwelijks toegankelijk, omdat ze onverzekerd zijn of omdat ze torenhoge kosten voor behandelingen voor een heel groot deel uit eigen zak moeten betalen.
• De Amerikaanse verzorgingsstaat is in veel opzichten basaal vergeleken met de meeste Europese landen. Dit maakt het opvangen van een economische klap als de huidige erg moeilijk.
• In de VS is het veel gebruikelijker om als particulier te beleggen in aandelen dan in Europa. Dat spreekt in tijden van slecht presterende aandelenmarkten in het nadeel van de VS.
• De winning van (schalie)olie is in de VS een belangrijke industrie geworden. Het bloedbad op de oliemarkt met ultralage prijzen die schalie-olie onrendabel maken, raakt daarom menig Amerikaanse staat hard.

6 zwakke punten van Europa

Maar Amerikanen zijn niet de enigen met kwetsbare plekken:

• Coördinatie tussen de verschillende Europese landen blijft een ding. Dat is niet zo gek, aangezien gezondheidszorg een typisch nationale aangelegenheid is.
• Een aantal Europese landen, waaronder Italië en Spanje, behoort tot de zwaarst getroffen landen in de wereld door de coronacrisis. Die landen stonden er economisch ook al niet te best voor.
• De Europese bankensector is een stuk gezonder dan voor de kredietcrisis, maar vergeleken met de meeste grote Amerikaanse banken zijn Europese instellingen nog altijd de mindere.
• In de landen om Europa heen lijkt het coronavirus pas nu hard toe te slaan. Ook over vluchtelingenkampen in de regio duiken zorgelijke berichten op.
• Sommige Europese leiders grijpen de crisis aan om hun autoritaire trekjes te verstevigen, zoals in Hongarije en Polen.
• De coronacrisis raakt zwakkere eurolanden harder dan de sterkere, waarbij die laatsten ook meer middelen hebben om de economie na de crisis te stimuleren. Hierdoor zullen economieën verder divergeren.

5 sterke punten van Europa

Europa mag stevige obstakels te nemen hebben, lichtpuntjes zijn er ook:

• Europese politici stralen meer rust en controle uit dan Washington. In de grote landen – Duitsland, Frankrijk, Italië en Spanje – zijn voorlopig waarschijnlijk geen verkiezingen, waardoor leiders meer gefocust zijn op de crisis. In Amerika zit Trump permanent in de campagnemodus vanwege de geplande verkiezingen in november.
• Het vertrouwen in de meeste Europese overheden is sterk toegenomen.
• Europese sociale vangnetten mogen vaak bekritiseerd worden, ze komen nu van pas om te voorkomen dat werknemers en kleine bedrijven snel de nek omgedraaid worden.
• Werknemers die nu in dienst gehouden worden door werkgevers via overheidssteun kunnen straks direct weer aan de slag als de economie opkrabbelt.
• Europeanen zijn meer gewend aan een aanwezige, grotere overheid. Ze accepteren gemakkelijker lockdown-maatregelen en houden deze waarschijnlijk langer vol dan menig Amerikaan.

Europa kan op de korte termijn beter acteren, maar de eurozone is kwetsbaar

Welke van de twee blokken boezemt nu het meeste vertrouwen in? Europa krijgt voorlopig het voordeel van de twijfel. De Amerikaanse centrale bank mag makkelijker en meer grof geschut van stal kunnen halen, dat neemt niet weg dat centrale banken hooguit een bodem leggen onder de economie.

Politici moeten met fiscale steun en via beheerst, weloverwogen en gecoördineerd optreden de coronapandemie bedwingen. De economie moet klaargestoomd worden voor het nieuwe normaal en het is van goot belang om bevolkingen mee te krijgen.

Op langere termijn kun je wel grote vraagtekens plaatsen bij de inrichting van de Europese Unie. Onderhuidse spanningen binnen de eurozone zijn weer aan de oppervlakte gekomen en kunnen als de grootste coronaklappen verwerkt zijn voor pijnlijke botsingen zorgen tussen Noord en Zuid. Daarmee kunnen twijfels over het voortbestaan van de muntunie weer sterk toenemen.

Andy Langenkamp is senior politiek analist bij ICC Consultants, een onafhankelijk adviesbureau gespecialiseerd in het managen van valutarisico’s voor bedrijven. Lees samen met andere beslissers zijn en andere publicaties op het researchplatform van ICC.