Terwijl jij nog even wat declaraties indient vlak voordat het weekend begint, hoor je je collega naast je vloeken. Haar computer is vastgelopen. Nét als ze die belangrijke klant een mailtje wil sturen.
Het is niet de eerste keer dat er zoiets gebeurt in de afgelopen weken. Je merkt dat ze wel vaker geprikkeld reageert en dat ze omkomt in het werk.
Voor jou is het duidelijk: ze is overwerkt en er moet iets veranderen. Maar heb je het wel bij het juiste eind? En is het dan wel aan jou, als collega, om daar wat van te zeggen?
We vroegen het aan Monique van Heerwaarden en Ruud Meulenberg, die allebei hun eigen coachingsbureau hebben en regelmatig mensen met stressgerelateerde klachten helpen.
Zo herken je of iemand last heeft van stress
Volgens Van Heerwaarden is er één belangrijk teken dat iemand last heeft van stress: “Hij of zij gedraagt zich anders dan normaal”, zegt ze. “Een collega die normaal heel rustig is, wordt bijvoorbeeld juist hectisch. Of iemand haalt normaal gesproken al z’n deadlines, maar krijgt nu zijn werk niet op tijd af. Het is vaak gedrag dat je niet van diegene verwacht.”
Meulenberg vult aan: "Het kan ook zijn dat iemand minder werk af krijgt, terwijl hij wel ontzettend hard zijn best doet. Of dat hij opeens zonder reden uit zijn slof schiet, of vaker ziek is. Het kan ook zijn dat iemand cynisch wordt en opeens alle klanten stom vindt. Als je dit soort dingen ziet, is het de moeite waard om dat te bespreken."
Zo ga je het gesprek daarover aan
Maar hoe bespreek je dat met een collega? Burn-outs zijn, ondanks de vele aandacht ervoor, nog steeds een taboe op de werkvloer. Als je collega ambitieus is en graag hard wil werken, kan stress dan ook een gevoelig onderwerp zijn.
Het beste is om je collega er één op één op aan te spreken, zegt Van Heerwaarden. "Ga even rustig zitten en begin vanuit je zorg. Zeg dat je het idee hebt dat het niet helemaal goed gaat met de ander, en noem daar voorbeelden bij, dat je bijvoorbeeld ziet dat de ander de samenwerking niet meer aangaat. Als iemand daarop ingaat, praat je er verder over. Als je collega er geen reactie op geeft, zeg dan dat hij of zij naar je toe kan komen als er wel iets is en laat het verder los. Ga niet voor iemand zorgen."
Volgens Meulenberg is het ook niet vreemd als je collega niet direct toegeeft dat hij of zij last heeft van stress. "Het kan best zijn dat iemand daar zelf nooit over heeft nagedacht. Ik hoor vaak verhalen van mensen die voor hun gevoel opeens omvallen, maar achteraf zien dat de druk al heel lang veel te hoog lag."
"Sommigen moeten eerst echt opbranden voordat ze iets veranderen in hun leven", zegt Meulenberg. "Het kan dus best zijn dat iemand drie of vier gesprekken nodig heeft om erachter te komen dat hij last heeft van stress."
Dit kun je doen om te helpen
Mocht het je collega inderdaad iets te veel worden, dan helpt het al veel dat hij of zij er met je over kan praten. "Dat is al een hele belangrijke stap", zegt Meulenberg.
Maar hoe praat je er dan over? Van Heerwaarden: "Mensen die veel last hebben van stress, verliezen vaak het overzicht. Stel daarom tijdens het praten vragen, luister goed en vat vervolgens samen wat je hoort en ziet. Dat biedt structuur en kan iemand helpen om prioriteiten te stellen." Maar, zegt Van Heerwaarden ook, probeer niet te oordelen. Dat maakt het gevoel van falen bij je collega namelijk alleen maar groter.
Daarnaast kun je vragen of je taken van de ander kan overnemen, maar volgens Meulenberg is het de vraag of dat zin heeft. "Het neemt het probleem niet weg", zegt hij. "Vaak zijn het iemands karaktereigenschappen die ervoor zorgen dat hij of zij te veel hooi op z'n vork neemt. Dat zien we bij veel mantelzorgers. Die zijn zorgzaam en branden juist daarom op. Maar de karaktereigenschap zorgzaamheid neem je niet zomaar weg."
Verder kan het helpen om je collega af en toe de werkvloer af te halen, door bijvoorbeeld een rondje te gaan lopen, zegt Van Heerwaarden. "Stel voor om tijdens de lunch even de deur uit te gaan, of om samen iets te gaan drinken. Als iemand het gevoel heeft dat hij of zij omkomt in het werk, kan je voorstellen om een overleg dat je toch al moet voeren, buiten te doen. Of loop gewoon even samen naar het koffieautomaat."
"Hoewel dit vooral een preventieve tip is, is het fijn voor diegene om even te kunnen praten, zich gesteund te voelen én om even bij de computer weg te zijn, om wat afleiding te hebben."
Zo weet je of je professionele hulp moet inschakelen
Toch kun je het probleem van je collega niet in je eentje oplossen. Als iemand alleen een beetje last heeft van stress, kun je dat wat verlichten, maar als iemand écht overspannen is, is het tijd om hulp in te schakelen.
"Raad je collega aan om hulp te vragen bij een coach, de huisarts of een bedrijfsarts", zegt Van Heerwaarden. Maar het is ook een optie om zelf naar je leidinggevende te stappen. "Het kan gebeuren dat jij je werk niet meer goed kan doen door de problemen van je collega. Dan moet je aan de bel trekken. Meld dat dan wel eerst even bij je collega, anders voelt het misschien als klikken."
Meulenberg vindt het sowieso een goed idee om een leidinggevende of HR erbij te betrekken. "Vaak speelt dit probleem niet bij één collega maar hebben meerdere mensen bij het bedrijf er last van. Stress is bij veel bedrijven een blinde vlek, dus het is verstandig om uit te zoeken waarom iemand overbelast raakt. Is het iets in zijn of haar karakter, of heeft het te maken met het bedrijf? Dat moet duidelijk worden."
[activecampaign form=20]