De spanningen tussen China en Taiwan zijn onlangs opgelaaid toen China deze maand de grootste demonstratie van zijn marine ooit gaf en nieuwe dreigementen richtte aan Taipei.
“We willen opnieuw bevestigen dat we vastbesloten zijn, vertrouwen hebben en in staat zijn om elke vorm van ‘Taiwanese onafhankelijkheid’ te vernietigen om de soevereiniteit en de territoriale integriteit van het land te waarborgen”, zei Ma Xiaoguang onlangs, woordvoerster van het onderdeel van de Chinese regering dat behept is met Taiwanese aangelegenheden.
De Chinezen lieten deze week ook bommenwerpers door Taiwan vliegen om hun macht te tonen. Hoewel de spanningen een beetje afnamen met de belofte dat de militaire oefeningen zouden worden teruggeschroefd, doen de gebeurtenissen analisten en beleidsmakers eraan herinneren aan een van de oudste conflicten uit de Koude Oorlog nog altijd niet is opgelost – en zou kunnen escaleren tot een oorlog.
Zenuwstrijd
Dat heeft voor een groot deel te maken met de Chinese president en secretaris-generaal van de Communistische Partij Xi Jinping. Die stelt zich veel agressiever op ten opzichte van Taiwan dan zijn voorgangers.
"Xi Jinping heeft verjonging van de Chinese Natie gekoppeld aan de herovering van Taiwan", vertelde Bonnie Glaser, directeur van het China Power Project van de Amerikaanse denktank Center for Strategic and International Studies.
"Er was eerst een periode van relatieve stilte omtrent Taiwan, maar het is nu bovenaan het lijstje van Beijing terechtgekomen", constateert Glaser.
De kern van het probleem is dat de Volksrepubliek China wil dat Taiwan, officieel bekend als de Republiek China, helemaal opgaat in China zodat een verenigd land ontstaat onder de heerschappij van de Communistische Partij van China
Taiwan is er tot nu toe echter in geslaagd om met de hulp van de VS weerstand te bieden aan de pogingen van China om het land politiek en economisch te isoleren. Het heeft heeft zelfs tekenen laten zien om verder afstand te nemen van China in de richting van officiële onafhankelijkheid. Dat zou vrijwel zeker een gewapende reactie van het vasteland uitlokken.
"De huidige situatie in Taiwan is een strijd van zenuwen", zegt Ian Easton, een onderzoeksmedewerker bij Project 2049 Institute en de schrijver van: "The Chinese Invasion Threat: Taiwan's Defense and American Strategy in Asia".
"Taiwan is aan het winnen. Ze geven niet toe aan de druk, maar de spanningen worden wel steeds groter en waarschijnlijk erger."
Het leger van Taiwan heeft voordelen, maar ook problemen
Het leger van Taiwan heeft een aantal voordelen als het op oorlog aankomt. Allereerst heeft Taiwan al decennialan getraind om het eiland te verdedigen.
Voor een land met slechts 23 miljoen mensen is het leger goed geregeld. Het heeft een actieve troepenmacht van ongeveer 180.000 man met 1,5 miljoen reservisten. Daardoor staat in grootte het gelijk aan de legers van Duitsland en Japan, ondanks de veel kleinere bevolking.
Een deel van het legermateriaal is van relatief van hoge kwaliteit. De luchtmacht werkt met ongeveer 100 F-16's van Amerikaanse makelij en 100 zelfgemaakte F-CK-1A/C gevechtsvliegtuigen. Daarnaast onderhoudt het leger een aantal AH-64 Apache aanvalshelikopters en AH-1W SuperCobra's.
De Taiwanese marine heeft acht torpedobootjagers en 20 oorlogsschepen in gebruik. Ook varen ze met een groot aantal snelle raketboten en twee aangepaste aanvalsschepen.
Bovendien heeft Taiwan heel wat lucht- en bootafweer en honderden kruisraketten die het vasteland van China kunnen bereiken.
De ligging van Taiwan biedt ook een voordeel. Het oversteken van de Straat van Taiwan (het gedeelte tussen de twee landen) zou 7 tot 8 uur duren. In die tijd kan Taiwan zich voorbereiden op een invasie en zijn luchtmacht en marine gebruiken om inkomende Chinese schepen uit te schakelen.
Bovendien is Taiwan zeer bergachtig en biedt het niet veel landingszones waar het Volksbevrijdingsleger zich zou kunnen vestigen. Slechts 10 procent van de kustlijn is geschikt voor de grootschalige landing die het Chinese leger zou moeten maken.
Dit alles betekent dat een invasie in Taiwan extreem prijzig is. "China heeft geen duidelijk plan om dit risicovrij te laten verlopen", zegt Scott Harold, de adjunct-directeur van het RAND Corporation's Center for Asia Pacific Policy.
Maar het leger van Taiwan heeft twee grote problemen: een gebrek aan geavanceerd materiaal en problemen met de overgang van de verplichte dienst tot volledige vrijwilligheid.
Een groot deel van de militaire uitrusting moet worden gemoderniseerd, met name de tanks en de schepen. Dit kan niet gedaan worden om diplomatieke redenen. Slechts zo'n 20 landen erkennen Taiwan officieel en het Volksbevrijdingsleger oefent veel druk uit op landen om geen zaken te doen met het eiland. Vooral op het gebied van defensie.
De enige natie die nog bereid is om Taiwan wapensystemen te verkopen is de VS. Maar zij zijn "erg traag met het leveren van wapens waar Taiwan de afgelopen 10 jaar al om heeft gevraagd", zegt Easton.
Het leger heeft ook moeite om genoeg manschappen te vinden omdat ze de dienstplicht proberen te vervangen door professionele soldaten.
"China heeft een massief leger, dus Taiwan moet zijn voordeel in kwaliteit handhaven", aldus Easton.
Een onzekere toekomst
Een oorlog tussen China en Taiwan zou er ook voor kunnen zorgen dat de VS mee gaat doen. De VS is het wettelijk niet verplicht, maar hebben zich in het verleden wel verzet tegen het gebruik van geweld tegen Taiwan.
In 1995 heeft de VS gevechtstroepen naar de Straat van Taiwan gestuurd om oorlog te voorkomen. Daardoor blijft de band tussen de twee landen sterk. Een analist van Business Insider berekende dat Amerikaanse onderzeeërs 40 procent van een Chinese vloot zou kunnen laten zinken.
De oorlog tussen de twee landen zou dan catastrofaal zijn. Easton: "Het zou extreem complex en risicovol zijn voor China en Taiwan. Beide partijen zouden honderdduizenden zo niet miljoenen levens om zeep helpen en de Verenigde Staten zouden bijna zeker de kant van Taiwan kiezen."
Zo'n hevige situatie zou kunnen leiden tot een uitputtingsslag. Als dat een nederlaag voor het Volksbevrijdingsleger zou betekenen, dan zou dat verwoestend zijn voor de Chinese Communistische Partij.
"Het is onlosmakelijk verbonden met de legitimiteit van de Communistische Partij", zegtGlaser. "Het gaat om hun geloofwaardigheid als leider. China mag niet soft overkomen wat betreft Taiwan."
Ze wees op de opmerkingen van Xi tijdens het 19e partijcongres afgelopen oktober. "We zullen de nationale soevereiniteit en integriteit resoluut verdedigen en nooit meer tolereren dat de historische tragedie van een verdeeld land zich herhaalt", verklaarde hij onder daverend applaus.
"We hebben een sterke wil, het volste vertrouwen en voldoende vermogen om elke vorm van Taiwanese onafhankelijkheid te verslaan. We zullen nooit toestaan dat een persoon, een organisatie of een politieke partij een deel van het Chinese grondgebied van China scheidt."