Het op grote schaal ‘landjepik’ spelen met landbouwgronden blijft maar doorgaan. China heeft een gebied ter grootte van België gekocht in Oekraïne. Om de Chinese bevolking te voeden.
Ooit was Oekraïne de graanschuur van Europa. Sovjet-leider Stalin liet het graan dat werd verbouwd in het Oost-Europese land verschepen naar Russische industriesteden.
Binnenkort heeft het koren een andere bestemming: China. Het Chinese staatsbedrijf Xinjiang Production and Construction Corporation (XPCC) heeft deze zomer een deal gesloten met KSG Agro, het grootste landbouwbedrijf in Oekraïne, schrijft de South China Morning Post dinsdag.
De Chinezen kopen het recht om gedurende vijftig jaar 3 miljoen hectare landbouwgrond in het oosten van Oekraïne te mogen gebruiken. Het project begint met 100 duizend hectare en wordt geleidelijk uitgebouwd. De gewassen en varkens die het oplevert worden tegen schappelijke prijzen verkocht aan twee Chinese staatsbedrijven.
Wat krijgt Oekraïne?
Het gaat om een enorm gebied ter grootte van België. Oekraïne stelt met de deal 5 procent van het totale landoppervlak en 9 procent van de landbouwgronden beschikbaar aan China.
Daar krijgen ze wel iets voor terug, namelijk een lening van 3 miljard dollar van een Chinese staatsbank voor landbouwontwikkeling. Ook krijgt Oekraïne zaden, gereedschap, een kunstmestfabriek en een fabriek die gewasbeschermingsmiddelen maakt. XPCC helpt daarnaast met het bouwen van een snelweg in de Krimrepubliek en de aanleg van een brug over de Straat van Kertsj.
Te weinig grond in China
Waarom doet China dit? Omdat het moet. De 1,3 miljard inwoners van het land consumeren zo'n 20 procent van de wereldwijde voedselvoorraad. Maar slechts 9 procent van de landbouwgronden op aarde bevindt zich in China, schrijft de Amerikaanse site Quartz. En dat wordt alsmaar minder door verstedelijking en industrialisatie.
Daarom moet China op zoek naar overzeese gebieden om gewassen te verbouwen. En dat doet het ook actief, blijkt uit de online database Land Matrix, die is opgezet door non-gouvernementele organisaties om deze 'landdeals' in kaart te brengen.
China sloot sinds 2000 ruim 70 deals, met name in Cambodja, Laos, de Filipijnen en Oost-Afrika. Doorgaans gaat het om enkele duizenden tot tienduizenden hectares aan grond. De deal met Oekraïne is de grootste tot nu toe.
Meer landen doen het
China is niet het enige land dat grond aankoopt. Volgens Land Matrix zijn er sinds de eeuwwisseling minimaal 839 deals gesloten waarbij 33 miljoen hectare van eigenaar wisselde. De aangekochte gebieden worden veelal gebruikt als landbouwgrond, maar ook voor bosbouw, duurzame energie, industrie en toerisme.
Met name in Zuidoost-Azië en Oost-Afrika worden veel deals gesloten.
De VS is koploper met de aankoop van 8 miljoen hectare sinds 2000. Met daarbij de kanttekening dat de VS zo hoog staat, omdat Amerikaanse investeringsmaatschappijen doorgaans erg transparant zijn over dergelijke deals. De overeenkomst tussen China en Oekraïne is nog niet meegenomen in de onderstaande grafiek.
Ook ons land doet volop mee aan dit spel, zoals Sargasso vorig jaar al schreef. Nederlandse ondernemingen hebben in andere werelddelen grond aangekocht ter grootte van de provincie Friesland.
Zo investeerde pensioenfonds ABP bijna 50 miljoen euro in bosbouwprojecten in Mozambique. APB moest zich publiekelijk verantwoorden, nadat bleek dat het project niet voldeed aan de eigen eisen voor maatschappelijk verantwoord beleggen. Lokale boeren klaagden dat de westerse investeerders land zouden inpikken en de arme boeren uitbuitten.
En dat is precies het kernprobleem dat speelt rond de landverkopen: de lokale bevolking profiteert er nauwelijks van. Inwoners moeten verkassen, omdat de grond waar ze wonen is verkocht aan een buitenlandse investeerder. De opbrengsten als graan en vlees gaan vervolgens het land uit om de bevolking van rijkere naties te voeden. Of om een voorraad aan te leggen voor het geval voedselprijzen stijgen.
Niet voor niets luiden hulporganisaties al enkele jaren de noodklok. Zie ook de onderstaande reportage die de NOS maakte over een lokale boer in Oeganda, wiens land plotseling was verkocht aan een Brits bosbouwbedrijf.
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl