China worstelt met de coronacrisis en de Amerikaanse handelsoorlog, maar dat zijn problemen die verbleken bij een veel grotere uitdaging.

Dalende geboortecijfers laten zien dat China deze eeuw te maken krijgt met een enorme bevolkingskrimp.

De krimp van de beroepsbevolking kan een forse rem zetten op het economische groeiwonder van China.

China staat een onzekere en uitdagende toekomst te wachten. De Amerikaanse handelsoorlog noopt ‘de fabriek van de wereld’ momenteel tot een snellere omschakeling naar een economie die minder leunt op de export en meer steunt op de binnenlandse consumptie.

De coronacrisis kan een keerpunt worden wat betreft de ijzersterke positie van China in mondiale productie- en handelsketens. De VS en ook Europa kijken kritischer naar de afhankelijkheid van Chinese bedrijvigheid, technologie en invloed.

Zo is er veel te doen om rol van de Chinese telecomgigant Huawei bij de aanleg van 5G-netwerken voor mobiel internet in westerse landen. En in Nederland kijkt bijvoorbeeld het Havenbedrijf Rotterdam naar een betere geografische spreiding van de overslag om toekomstige economische klappen uit Azië te op te vangen.

Dreigende demografische crisis voor China

Toch zijn de huidige economische en politieke spanningen niet de grootste uitdaging voor China. Nee, dat is het sterk dalende geboortecijfer. Een demografische crisis dreigt voor China en die is waarschijnlijk niet meer te voorkomen.

China telt momenteel 1,4 miljard inwoners. Volgens recent onderzoek van de University of Washington zal dat aantal eind deze eeuw praktisch gehalveerd zijn tot zo'n 732 miljoen inwoners.

De oorzaak? De stijgende levensstandaard, meer toegang tot onderwijs en ook anticonceptiemiddelen zorgen voor een aanhoudend laag geboortecijfer. Dit geldt overigens ook voor India dat een (minder drastische) daling van 1,5 miljard naar ruim 1 miljard inwoners zal zien aan het einde van de eeuw.

Waarschijnlijk zullen in het jaar 2100 vijf van de tien grootste landen ter wereld op het Afrikaanse content liggen: Nigeria, Ethiopië, Tanzania, Egypte en de Democratische Republiek Congo.

Onderstaande infographic van databureau Statista illustreert deze trends.

Infographic: Large Population Decline Expected in China and India | Statista

De achilleshiel van China

Het slinkende bevolkingsaantal kan in potentie een forse rem zetten op de economische bloei van China, schrijft The New York Times. Het is de achilleshiel van China's formidabele economische transformatie van de afgelopen veertig jaar.

Het dalende inwonertal zorgt ervoor dat de werkzame beroepsbevolking krimpt, zoals de vergrijzing dat in Europa ook doet. Alleen zal dit in China vele malen harder aankomen.

De Chinese overheid zal met een kleinere groep werkenden een steeds grotere groep gepensioneerden moeten onderhouden, maar start daarbij vanaf een veel lager gemiddeld welvaartsniveau vergeleken met rijke Europese landen.

Voor China wordt het des te belangrijker om via technologische vooruitgang te zorgen voor een hogere arbeidsproductiviteit per werkende. Ook is een verhoging van de levensverwachting belangrijk om bijvoorbeeld de pensioenleeftijd te kunnen opschroeven.

'De Grote Sprong Voorwaarts'

De oorsprong van de huidige demografische ontwikkeling is terug te voeren op de controversiële eenkindpolitiek die China in 1979 invoerde. Het bevolkingsaantal groeide in de voorgaande jaren snel naar 1 miljard mensen. Die explosieve toename was een gevaar voor de economische ambities van het communistische land.

Daarom werd eind jaren zeventig het strenge eenkindbeleid ingevoerd. Wie twee kinderen kreeg, ontving een boete. Gedwongen sterilisaties en abortussen vonden ook massaal plaats.

Omdat er traditioneel een voorkeur was voor jongens, werden meisjes ter vondeling gelegd, geaborteerd of zelfs na de geboorte vermoord. Hierdoor zijn er naar verhouding veel meer mannen dan vrouwen in China. Een demografische scheefgroei die de huidige dalende geboortecijfers extra problematisch maken.

Tikkende tijdbom voor China

Volgens de BBC daalde het geboortecijfer in China in 2019 naar het laagste aantal in zeventig jaar: 10,48 geboortes per duizend mensen. Dat is iets meer dan in Nederland (9,8), maar lager dan bijvoorbeeld de Verenigde Staten (rond de 12).

De Chinese overheid ziet deze tikkende demografische tijdbom al een tijd aankomen. In 2013 verzachtte de regering de strenge regels van de eenkindpolitiek, om Chinese ouders aan te moedigen twee kinderen te krijgen. Maar dat werkte niet. Na een lichte stijging in het geboortecijfer daalt het sinds 2017 weer.

Sommige experts denken dat de Chinese bevolking in 2018 al is begonnen aan de 'grote krimp', meldt The New York Times. En dat dit een keerpunt zal worden voor de economische slagkracht van China.

Lees meer over China: