De regering van Boris Johnson wil een wet invoeren die het mogelijk maakt om eenzijdig af te wijken van het akkoord dat eerder dit jaar werd gesloten met de EU over de goederenhandel met Noord-Ierland.
Als de wet van Johnson ongeschonden door het Lagerhuis en het Hogerhuis komt, stevenen het VK en de EU regelrecht af op een no deal-Brexit.
De komende dagen debatteert het Lagerhuis over de wet.
Het Britse parlement gaat maandag aan de slag met de behandeling van de omstreden nieuwe Brexitwet. De regering komt in dat wetsvoorstel terug op afspraken die het vorig jaar maakte met de EU.
Brussel heeft geëist dat delen van het wetsvoorstel van tafel gaan en ook binnen de partij van de Britse premier Boris Johnson klinkt gemor.
Lees ook: EU boos over ’tapijtbombardement’ van Johnson om weg vrij te maken voor no deal-Brexit
Nieuwe wet van Johnson ondermijnt scheidingsakkoord met de EU
De wet heet Internal Market Bill (Interne Markt Wet) en is bedoeld om de handel tussen verschillende delen van het Verenigd Koninkrijk in goede banen te leiden.
De regering zegt dat de wetgeving nodig is omdat belangrijke zaken die nu nog in Brussel worden geregeld, begin volgend jaar de verantwoordelijkheid zijn van de autoriteiten in bijvoorbeeld Schotland en Wales.
Londen zit niet te wachten op een scenario waarin zij los van elkaar regels gaan maken die de binnenlandse handel verstoren, bijvoorbeeld doordat producten op sommige plaatsen aan strengere eisen moeten voldoen dan in andere delen van het land.
De regering wil ook garanderen dat bedrijven in Noord-Ierland zonder beperkingen handel kunnen blijven drijven met andere delen van het Verenigd Koninkrijk. In die overzeese regio blijven ondanks de Brexit sommige Europese regels van kracht. Daardoor kan de grens met EU-lidstaat Ierland open blijven.
Dit heeft tot gevolg dat straks wel extra controles nodig zijn op goederen die uit andere delen van het Verenigd Koninkrijk naar Noord-Ierland worden gebracht en dat ligt gevoelig.
Londen en Brussel spraken vorig jaar af in hun scheidingsverdrag dat ze via een gezamenlijk comité gaan overleggen over de details van dat Noord-Ierse handelsregime, maar dat orgaan wordt via de nieuwe Brexitwet deels op een zijspoor gezet.
Britse ministers krijgen de bevoegdheid om zelf bepaalde besluiten te nemen met betrekking tot staatssteun en de handel met Noord-Ierland. Zo kunnen ze Noord-Ierse bedrijven vrijstellen van het invullen van exportverklaringen voor producten die naar andere Britse gebieden worden gestuurd.
Route richting no deal-Brexit
Afgelopen week erkende de Britse minister voor Noord-Ierland dat de nieuwe wet deels in strijd is het het scheidingsverdrag dat eerder dit jaar met de EU is gesloten, en dat het VK hiermee het internationaal recht schendt.
Voor de EU is de Brexitwet van Johnson onacceptabel, omdat de Britse regering hiermee aangeeft een verdrag dat door het VK zelf is ondertekend, niet serieus te nemen.
Als de Brexitwet van Johnson ongeschonden door zowel het Lagerhuis als het Hogerhuis komt, is een zogenoemde no deal-Brexit vrijwel onvermijdelijk.
Bij een no deal-Brexit komen er wederzijds invoertarieven. Volgens economen is dit voor het VK zelf veruit het meest schadelijke scenario, al zal dit ook pijnlijk zijn voor nauwe handelspartners als Nederland, België en Frankrijk.
De Internal Market Bill zou bij een no deal-Brexit ook de situatie in Noord-Ierland veranderen. De opzet van het huidige scheidingsakkoord komt dan te vervallen. In plaats daarvan blijft Noord-Ierland volledig onderdeel van het VK en komt er een harde grens tussen de Republiek Ierland en Noord-Ierland. Voor Ierland zou dit een zeer negatieve uitkomst zijn.
Britse parlement eerst aan zet
Het omstreden wetsvoorstel kan de komende tijd nog wel worden aangepast in het parlement. Het debat in het Lagerhuis, waar de Conservatieve Partij van Johnson een ruime meerderheid heeft, begint naar verwachting rond 16.30 uur (Nederlandse tijd).
Het voorstel wordt maandag nog niet definitief goedgekeurd. De behandeling neemt meerdere dagen in beslag.
Na goedkeuring in het Lagerhuis belandt de wet bij het Hogerhuis, het House of Lords, er nog mee aan de slag. Ook daar kan de regering tegengas verwachten. Critici klagen dat Johnson internationale afspraken schendt en daarmee de reputatie van het land te grabbel gooit.