Het probleem met de Ierse grens is zo moeilijk op te lossen dat het hele Brexit-proces wordt bedreigd. Een open grens tussen Ierland en Noord-Ierland zou in feite neerkomen op een open grens tussen Groot-Brittannië en de hele Europese Unie, aangezien Ierland lid blijft van de EU.
De gevolgen zijn nu al merkbaar in het meest verdeelde deel van Groot-Brittannië. Noord-Ierland zit al sinds januari zonder regering en heeft daardoor nauwelijks een stem in de onderhandelingen tussen Groot-Brittannië en de EU tot nu toe, terwijl de toekomst van het landsdeel wel één van de eerste drie onderwerpen is die besproken worden.
Het gewelddadige verleden van de regio is ook nog altijd een open zenuw. Voormalig premier John Major waarschuwde dat Brexit het fragiele vredesproces bedreigt, twintig jaar na het tekenen van het Goede Vrijdag-akkoord.
Professor Mensenrechten Colin Harvey van de Queen’s University Belfast zegt tegen Business Insider dat het Brexit-proces tot nu toe “ernstig destabiliserend” is geweest voor Noord-Ierland.
“De Britse regering heeft het vredesproces tijdens Brexit totaal verkeerd aangepakt. Dat is ernstig destabiliserend geweest voor Noord-Ierland en heeft de Brits-Ierse breuk over soevereiniteit weer aan de oppervlakte gebracht. We moeten dat gevaar zien te vermijden, na alles wat de EU en het vredesproces hebben gedaan om die breuk te helen”, zegt professor Harvey.
De grondwettelijke discussie
Brexit heeft het debat over de status van Noord-Ierland als deel van Groot-Brittannië, maar met nauwe banden met Ierland, weer nieuw leven ingeblazen.
Stephen Farry van de Alliance Party in Noord-Ierland zegt tegen Business Insider: "Brexit brengt de constitutionele discussie weer terug op tafel."
Farry noemt het landsdeel "afwijkend" en zegt: "Brexit, en in het bijzonder een harde Brexit, betekent nieuwe beperkingen, nieuwe grenzen, nieuwe verdeeldheid en dat gaat dwars tegen de geest van het vredesproces in."
Hij voegt daaraan toe dat Brexit "een existentiële bedreiging" is. Noord-Ierland wordt uit elkaar getrokken."
Noord-Ierland is in zijn huidige vorm ontstaan in 1921, toe Ierland zich afscheidde en de noordelijke provincie achterliet als deel van Groot-Brittannië.
Die ingewikkelde relatie, als grondwettelijk onderdeel van Groot-Brittannië maar ook deel van het eiland Ierland, is een stuk makkelijker met beide delen van Ierland binnen de EU.
Het Groede Vrijdag-akkoord van 1998 leunde ook zwaar op het lidmaatschap van de EU, waarbij aannamen werden gedaan over de relatie tussen Ierland en Groot-Brittannië die nu op losse schroeven staan.
Een van de belangrijkste onderdelen van de overeenkomst was dat iedereen die in Noord-Ierland is geboren burger kan worden van Ierland of van Groot-Brittannië of van allebei. Maar nu wordt er ernstig getwijfeld of dat wel zo kan blijven na Brexit.
Geoff Nuttall, van de Northern Ireland Council for Voluntary Affairs zegt tegen BI: "Het is belangrijk om te beseffen hoe groot de rol is geweest van het lidmaatschap van de EU bij de voortgang van het vredesproces. Alles wordt nu in twijfel getrokken doordat niet duidelijk hoe de regelingen zullen zijn na Brexit."
Professor Harvey voegt daar aan toe: "We spreken na het referendum wel over Groot-Brittannië als een eenheidsstaat, maar zowel Schotland als Noord-Ierland brengen "existentiële" vragen met zich mee over de toekomst van het land."
De grenskwestie
De Ierse grens bestaat op dit moment alleen op papier, zoals hieronder te zien is:
https://twitter.com/SiobhanFenton/status/917088137922469888?ref_src=twsrc%5Etfw
Er zijn op dit moment geen grenscontroles en dat betekent dat mensen en goederen vrij het landsdeel in en uit kunnen.
Maar als premier Theresa May en haar regering vasthouden aan hun plannen om uit de douane-unie te stappen, dan zal er een vorm van hernieuwde grenscontroles nodig zijn tussen Noord-Ierland en Ierland om smokkel tussen Groot-Brittannië en de EU tegen te gaan.
Lord Peter Hain, voormalig Labour-minister in Noord-Ierland en belangrijk boegbeeld van de campagne 'Open Britain', zegt: "De verantwoordelijkheid om een oplossing te vinden voor het probleem met de Ierse grens ligt bij de Britse regering. Maar nu meer dan een jaar na het referendum hebben we nog steeds geen enkel realistisch en concreet voorstel gehoord."
"Brexit mag niet leiden tot het opnieuw instellen van een harde grens op het Ierse eiland. Dat is ononderhandelbaar. Een harde grens zal de economie zware schade toebrengen door de handelsbeperkingen die daardoor ontstaan en ook de levens bemoeilijken van duizenden mensen die nu dagelijks de grens oversteken. Daarmee zou ook het vredesproces in gevaar komen."