• Het wetsvoorstel waarin de Britse regering afspraken schendt uit het scheidingsakkoord met de EU legt een nieuwe bom onder de toch al moeizaam verlopende Brexit-onderhandelingen.
  • De Europese Commissie dreigt met sancties. EU-diplomaten spreken van “een absoluut dieptepunt” in de onderhandelingen en “een tapijtbombardement” door Londen.
  • De vooral ook door het Nederlandse bedrijfsleven gevreesde no deal-Brexit begint een steeds reëlere optie te worden.

ANALYSE – Het omstreden wetsvoorstel over de Britse interne markt van de regering van Boris Johnson “is een absoluut dieptepunt” in vier jaar Brexit-onderhandelingen. Dat zegt een ervaren EU-diplomaat tegen The Guardian.

Met de woensdag gepresenteerde nieuwe wet wil de Britse regering onbeperkte toegang van Britse goederen tot Noord-Ierland vastleggen. Dat is in strijd met het scheidingsverdrag dat de EU en Londen vorig jaar hebben gesloten.

Johnson ging er toen mee akkoord om de grens tussen Noord-Ierland en de Republiek Ierland ongemoeid te laten, maar dat betekende wel dat de Britse premier accepteerde dat er controles komen bij het goederenvervoer tussen Noord-Ierland en het Britse hoofdeiland.

Het akkoord over de scheidingsovereenkomst waar Johnson zijn handtekening onder zette, betekent de facto dat Noord-Ierland niet meer volledig onder hetzelfde handelsregime komt te vallen als de rest van het VK na de Brexit.

Johnson deed hiermee een grote concessie, maar wil nu terugkomen op eerdere afspraken over de grens tussen Ierland en Noord-Ierland. Het VK wil met een eigen wet vastleggen dat het eenzijdig kan bepalen dat goederen ongehinderd tussen het Britse hoofdeiland en Noord-Ierland verscheept kunnen worden, als daar onenigheid over is in een gezamenlijk comité van het VK en de EU dat over deze kwestie moet gaan beslissen.

Gecombineerd met de recente dreigingen van Johnson om weg te lopen uit de Brexit-onderhandelingen als er in oktober geen deal wordt bereikt, is in de optiek van de Europese Unie sprake van "een tapijtbombardement", meldt nieuwssite Politico.

De Britten koersen af op een no deal-Brexit

Johnson wordt ervan verdacht niet meer serieus te willen onderhandelen, maar rechtstreeks af te koersen op een no deal-Brexit. Daarbij komen er wederzijds importtarieven en ontstaat er automatisch een harde grens tussen Ierland en Noord-Ierland.

"Dit is schokkend", zegt een EU-diplomaat tegen Politico. "Het is altijd moeilijk om een rationele analyse te maken van het gedrag van een populistische regering, maar dit is geen politieke strategie meer om tot een compromis te komen. Dit is een duidelijke poging om de weg vrij te maken voor een no deal."

Londen erkent zelf ook dat het nieuwe wetsvoorstel voor de interne markt deels in strijd is met de afspraken uit het scheidingsakkoord.

Minister voor Noord-Ierland Brandon Lewis zei dinsdag in het Lagerhuis dat het internationale recht met de nieuwe wet "op een heel specifieke en beperkte manier" geschonden wordt.

Premier Johnson stelt dat de nieuwe wet nodig is om banen en vrede te behouden in Noord-Ierland. De Ierse premier vreest juist dat een harde grens met Noord-Ierland kan leiden tot grotere politieke spanningen in de regio.

EU stelt harde eisen aan Londen

Juristen van de Europese Commissie stellen in een naar The Guardian gelekt stuk dat alleen al het indienen van het Britse wetsvoorstel een schending is van het scheidingsakkoord, waarin een verplichting is opgenomen "te goeder trouw" te handelen.

Volgens hen moeten de 27 overgebleven EU-lidstaten met boetes en sancties komen tegen het Verenigd Koninkrijk.

Eurocommissaris Maroš Šefčovič trok donderdag na een ontmoeting met zijn Britse collega Michael Gove een duidelijke streep in het zand: als het Britse parlement de wet van Johnson aanneemt, beschouwt de EU dat als een grove schending van het internationale recht.

Šefčovič eiste dat de Britse regering de wet van Johnson voor het eind van deze maand intrekt. Anders zal de EU tot juridische actie overgaan.

Maar Brexit-minister Michael Gove maakte volgens persbureau ANP na het overleg duidelijk dat het omstreden wetsvoorstel niet van tafel gaat.

"Vicevoorzitter Šefčovič verzocht het VK om de interne markt-wetgeving in te trekken. Ik legde uit dat we dat niet kunnen en zullen doen", zei de minister. "Ik benadrukte dat het van cruciaal belang is om via het gezamenlijke comité tot een overeenkomst te komen over dit soort essentiële vraagstukken."

Intussen moet er voor het eind van het jaar handelsakkoord zijn tussen de EU en het VK, want dan verloopt de overgangsperiode die begon na de formele Brexit op 31 januari.

Het Verenigd Koninkrijk houdt zich tot eind dit jaar nog aan aan EU-regels. Maar de vooral ook door het Nederlandse bedrijfsleven gevreesde no deal-Brexit hangt steeds nadrukkelijker in de lucht.

Lees meer over de Brexit: