Het Brexit-plan van premier Theresa May blijft een dankbaar mikpunt voor tegenstanders van haar beleid binnen de Conservatieve partij.
De voormalige minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson beweert dat May ‘aangeklaagd kan worden’ op grond van het zogeheten ‘Chequers-plan’. Dat voorziet erin dat het Verenigd Koninkrijk onderdeel blijft van interne Europese markt voor goederen, maar niet meer meedoet aan het vrije verkeer van personen, diensten en kapitaal.
De Conservatieve Partij houdt deze week een partijcongres in Birmingham. Johnson sprak daar dinsdag over een obscure wet uit de 14e eeuw. Juist die tekst zou volgens de oud-minister van belang kunnen zijn voor de ‘zachte’ Brexit die May voor ogen heeft.
Johnson, één van de boegbeelden van de campagne om de EU te verlaten, heeft zich ontpopt tot een uitgesproken criticus van de premier. Hij nam eerder ontslag als minister van Buitenlandse Zaken uit onvrede over de Brexit-strategie van zijn politieke baas.
“Het lijkt mij”, zei Johnson, “dat de opstellers van het Chequers-plan vervolging riskeren onder het ‘stature of praemunire’, dat stelt dat geen buitenlandse rechtbank of overheid zeggenschap heeft in dit land.”
Wie schuldig bevonden werd aan de eeuwenoude wet, verloor zijn burgerrechten en mogelijk ook onroerend goed. En er bestond ook een kans op gevangenisstraf. Echter, van kracht is de wet momenteel niet. In 1967 werd die geschrapt door invoering van de vernieuwde de Criminal Law Act.
Johnson is van mening dat een Chequers-Brexit Britse bedrijven aan de Europese Unie ketent. "De hele Britse economie zou tot in eeuwigheid onderworpen zijn aan regels die specifiek bedacht zijn onder leiding van buitenlandse concurrenten."
Johnson omschrijft Chequers als 'bedrog' en stelt dat kiezers zich terecht verraden voelen door de deal. "Als we het electoraat bedriegen - en Chequers is 'bedrog' - dan vergroten we het gevoel van wantrouwen alleen maar."
Uiteindelijk komt dit ten goede aan de 'extreem-rechtse' UKIP, zo hield Johnson zijn Conservatieve partijgenoten voor.
Johnson ontving een warm applaus voor zijn toespraak, waarvoor honderden leden van de partij waren toegestroomd. Zijn opvolger als minister van Buitenlandse Zaken, James Hunt, kreeg afgelopen zondag nauwelijks de banken vol.
Premier May zei later dat ze niet had gekeken naar de toespraak van de voormalige minister. Ze voegde eraan toe dat "hij er altijd een mooie show van maakt", zo tekende The Guardian op. Ook zei ze dat Johnson te makkelijk over de Noord-Ierse kwestie denkt en dat dat haar 'danig frustreert'.
Binnen de partij tekenen zich twee kampen af: politici die zich achter May scharen aan de ene kant, en anderzijds de 'harde' Brexiteers die meer met Johnson hebben.
Op meerdere momenten tijdens het partijcongres veegden prominente Conservatieven de vloer aan met Johnson, waaronder minister van Financiën Philip Hammond, die hem openlijk bespotte in interviews.