Wie een huis wil kopen hoeft zich nu nog geen zorgen te maken over
huurachterstanden of energieschulden – die kan de hypotheekverstrekker niet
zien. Daar komt in 2009 een einde aan met het Landelijk Informatiesysteem
Schulden. Bureau Krediet Registratie (BKR) gaat de betalingsachterstanden op
het gebied van huur en energierekeningen opslaan.

Dat doet BKR voor een andere organisatie, het Landelijke
Informatiesysteem Schulden (LIS). En de gegevens komen in een aparte
database. Maar banken kunnen daar wel gebruik van maken voor het beoordelen
van hypotheekaanvragen en persoonlijke leningen.

“Het is niet zo dat mensen een krediet afsluiten en daarmee gelijk in de
problemen komen", vertelt Bart de Nie van de Nederlandse Vereniging van
Banken (NVB). “Je krijgt ook niet zomaar een notering bij BKR, maar je hoeft
er evenmin heel erg je best voor te doen.”

Volgens De Nie leert de praktijk dat het meestal sluipenderwijs groeit. “Het
gaat vaak van kwaad tot erger; men sluit een lening af om schulden in te
lossen, en komt dan nog erger in de problemen.”

Tot nu toe is BKR het enige landelijke registratiesysteem voor
betalingsachterstanden, en dat is alleen voor kredieten. Alle banken en
kredietverstrekkers zijn er verplicht bij aangesloten, maar er zijn ook
postorderbedrijven en aanbieders van mobiele telefonie die deelnemen.

Die bedrijven kunnen dus nu al zien of potentiele klanten elders een
krediet of een abonnement hebben. Hypotheken zijn niet geregistreerd, tenzij
er een achterstand in de betalingen is ontstaan van langer dan vier maanden.
De registratie van een achterstand blijft vijf jaar zichtbaar, ook nadat de
schuld is ingelost.

BKR zou heel graag alle hypotheekgegevens willen registreren, om een compleet
aanbod te kunnen leveren. Maar banken hebben daar tot dusverre geen
interesse in. “Wij zouden graag de dienstverlening uitbreiden. Banken willen
er echter niet aan vanwege extra regelwerk en meer kosten. Nu halen ze
informatie over hypotheken bij het Kadaster", aldus BKR-woordvoerder
Mirja Postma.

In 2007 hadden bijna 11 miljoen Nederlanders samen ruim 22 miljoen kredieten,
zo blijkt uit cijfers van BKR. Die zijn lang niet allemaal problematisch;
gemiddeld heeft 5% tot 6% een betalingsachterstand. En dat is voor banken
niet direct een reden om niet met een klant te praten over de mogelijkheden
voor een hypotheek.

Bij de Postbank moet de zogenoemde A-status wel eerst verdwenen zijn
voordat een hypotheekaanvraag kan worden ingediend. Dit betekent dat de
schuld moet zijn verdwenen en dat een krediet moet zijn afgelost. De
Rabobank kijkt nadrukkelijk eerst naar de achtergrond en de inkomsten van de
potentiele klant. “Het hangt er ook vanaf hoe die A-status er gekomen is",
aldus Kees Nanninga van Rabobank.

Het Landelijk Informatiesysteem Schulden kijkt nog dieper in de portemonnee
van klanten. Daar is ook zichtbaar of er in de afgelopen drie jaar een
huurachterstand is opgelopen of dat er betalingsproblemen zijn geweest met
het energiebedrijf.

Bart de Nie: “Ik denk dat banken het LIS wel gaan gebruiken. Het systeem is
opgezet vanuit maatschappelijke betrokkenheid, om overkreditering te
voorkomen. Maar het mes snijdt natuurlijk aan twee kanten; als de klant niet
in moeilijkheden komt dan scheelt dat de bank natuurlijk ook een probleem.”

Wie een huis koopt en een hypotheek nodig heeft tot 265.000 euro komt
in aanmerking voor de Nationale Hypotheek Garantie. Daarmee betaal je minder
rente en maak je kans op kwijtschelding van de schuld waar je mee blijft
zitten bij een eventuele gedwongen verkoop van je huis. Om daarvoor in
aanmerking te komen toetst de bank wel je registratie bij de BKR. Vanaf 2009
kan de bank dus ook zien of je wel trouw je huur hebt betaald.

Volgens Reint Bootsma van NHG worden gegevens alleen gebruikt in geval van
gedwongen verkoop en een restschuld. “Met de informatie van het LIS kunnen
we beter beoordelen of het zin heeft de restschuld die na de verkoop vaak
overblijft, te verhalen bij de debiteur."

Hij verwacht dat het vooral creditcardbedrijven en kredietverstrekkers zullen
zijn die klanten weigeren op basis van gegevens van het LIS. “Het zou wel
kunnen dat starters wat vaker iets uit te leggen hebben. Maar ik verwacht
het niet zozeer aan de kant van de hypotheken, daar zijn mensen over het
algemeen toch serieuzer in.”

Bij het kopen van een huis en het afsluiten van een krediet, kunnen
huurachterstand en onbetaalde energierekeningen een rol gaan spelen. Maar de
energiebedrijven kunnen ook zien of er betalingsproblemen zijn bij
bijvoorbeeld je creditcard.

Een ‘vlekje’ in de vorm van een registratie bij het LIS,
kan echter geen reden zijn om bijvoorbeeld geen energie meer te leveren.
Energiebedrijven kennen een leveringsplicht. “Het is wel denkbaar dat het
energiebedrijf of de woningcorporatie vooruitbetaling eist", aldus Bart de
Nie van de NVB.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl