- De bevolking van China groeit steeds minder snel en dreigt zelfs te gaan krimpen.
- Ook Europa stevent af op een krimpscenario, waarbij de vraag is hoe sterk de immigratiestroom vanuit Afrika zal zijn.
- India, Afrika en dankzij immigratie toch ook de VS zijn de demografische groeiregio’s van de komende decennia.
China en de Verenigde Staten hebben onlangs zorgwekkende bevolkingscijfers bekendgemaakt. De demografische ontwikkelingen zullen vooral in China de economische vooruitgang gaan bedreigen.
Sinds 2010 is de Chinese bevolking weliswaar nog met 11 miljoen mensen gegroeid, maar het geboortecijfer is in een vrije val beland. Daardoor staat de Chinese regering koppels inmiddels ook een derde kind toe, waarmee de beruchte eenkindpolitiek voor de tweede keer versoepeld wordt.
In de Verenigde Staten maakte het US Census Bureau dit voorjaar de langzaamste bevolkingsgroei sinds de jaren ’30 bekend. De Amerikaanse bevolking is in het afgelopen decennium met 7,7 procent gegroeid.
Volgens directeur Bruno Tertrais van het Franse onderzoeksinstituut La Recherche Strategique waren de demografische ontwikkelingen in de eerste twee decennia van deze eeuw niet alleen een omslagpunt in China en de VS, maar voor de hele wereld. Er trokken miljoenen mensen naar steden, het geboortecijfer daalde wereldwijd en elke continent had zo te maken met zijn eigen demografische veranderingen.
Dit zijn 5 belangrijke demografische ontwikkelingen die een enorme impact zullen hebben op ons leven in de komende tientallen jaren, zoals Tertrais die voor World Politics Review beschrijft.
1. China, Japan en Zuid-Korea vergrijzen in hoog tempo
Oost-Azië maakt net als geïndustrialiseerde landen in de 20e eeuw een demografische transitie door, waarbij door verbeterde economische omstandigheden eerst het sterftecijfer ging dalen en daarna het geboortecijfer. Maar die transitie gaat veel sneller dan in het westen.
Niet alleen in China worden steeds minder kinderen geboren, ook de geboortecijfers in zowel Japan als Zuid-Korea zijn gedaald tot een historisch dieptepunt. Volgens onderzoekers van de Tohoku Universiteit zal “de laatste Japanner” sterven in 3011 en “de laatste Zuid-Koreaan” in 2750, als dit tempo zich voort zal zetten.
In China is er al lange tijd een voorkeur voor jongetjes, waardoor sommige ouders zwangerschappen afbreken als uit een echo blijkt dat er een meisje op komst is. Daardoor wonen er nu 35 miljoen meer mannen dan vrouwen in het land en daalt het geboortecijfer nog sneller dan als er evenwicht was geweest.
De vergrijzing gaat nu zo snel dat over twee decennia al 30 procent van de bevolking boven de 60 zal zijn en afhankelijk van de familie of de overheid. In 2060 zal een op de vijf mannen in China geen nakomelingen hebben en daardoor volledig aangewezen zijn op steun van de overheid.
2. Europa kan alleen nog groeien door immigratie
De laatste dertig jaar dalen de geboortecijfers in Oost-Europa, neemt het aantal sterfgevallen toe en het aantal immigranten ook. Letland, Litouwen en Bosnië en Herzegovina zijn sinds 1990 zelfs 20 procent van hun bevolking kwijtgeraakt.
Dat verklaart dan ook gelijk voor een deel de angst dat de lokale bevolking de komende decennia vervangen zal worden door immigranten en vluchtelingen. Volgens professor Stephen Smith van The Duke University zal Afrika voor Europa worden wat Mexico tot voor kort van de VS was: een grote bron van arbeidsmigranten, zowel legaal als illegaal.
Smith denkt dat er tussen nu en 2050 zo'n 150 miljoen Afrikanen naar Europa zullen komen, terwijl de EU uitgaat van ongeveer 800.000 tot 1 miljoen per jaar en dus 24 tot 30 miljoen halverwege deze eeuw.
Hoewel de nodige mensen ook dat als een bedreiging zien, zeggen sommige wetenschappers dat de immigratie uit Afrika hard nodig is om de demografische krimp op te vangen.
3. Sterke bevolkingsgroei in Nigeria, India en de VS
Het Afrika ten zuiden de Sahara is de enige regio die de demografische transitie nog moet doormaken. In de regio Maradi in Niger krijgen vrouwen zelfs gemiddeld acht kinderen.
Volgens de VN zal de bevolking in de zogeheten sub-Sahara aan het eind van de eeuw van 1,3 miljard zijn toegenomen tot 4,2 miljard. Andere instituten verwachten een minder explosieve groei, maar hoe dan ook zal Nigeria in het jaar 2100 qua bevolkingsomvang het derde land ter wereld zijn met de op een na grootste arbeidsbevolking, meldt The Lancet.
India zit intussen al wel middenin de demografische transitie, maar vanwege de enorme omvang zal het met naar verwachting 273 miljoen geboorten nog fors bijdragen aan de groei van de wereldbevolking tussen 2020 en 2050. Al halverwege dit decennium zal de Indiase arbeidsbevolking groter zijn dan die van China.
Onderzoek van The Lancet wijst uit dat de Verenigde Staten een economische supermacht zullen blijven, vooral dankzij immigratie. Het nationaal inkomen zal in 2098 weer dat van China overtreffen.
4. Het gros van de wereldbevolking woont in steden
Ergens aan het eind van het vorige decennium zijn we overwegend stedelingen geworden. Voor het eerst woonde meer dan de helft van de wereldbevolking in de stad. Volgens een rapport van de VN uit 2018 zal dat aandeel in 2050 gegroeid zijn tot bijna zeventig procent.
Nu al zijn er meer dan dertig megasteden met meer dan 10 miljoen inwoners en dat aantal zal alleen maar toenemen, vooral in Azië. Omdat veel mensen in grote steden aan de kust zullen wonen, zijn er grote zorgen over hun kwetsbaarheid als de zeespiegel vanwege de klimaatverandering fors zal gaan stijgen.
5. Corona heeft nauwelijks invloed op de ontwikkeling van de wereldbevolking
Volgens officiële cijfers zijn er wereldwijd tot nu toe meer dan 4,4 miljoen mensen overleden aan de gevolgen van Covid-19. Hoewel het daadwerkelijke aantal doden volgens diverse schattingen aanmerkelijk hoger ligt, is er in vergelijking met eerdere pandemieën maar weinig impact op de totale wereldbevolking.
Zo kwam door de Spaanse Griep in 1918 naar schatting 1 procent tot 5 procent van de wereldbevolking om het leven en eeuwen eerder mogelijk zelfs de helft van de toenmalige wereldbevolking als gevolg van de pest.
Toch zorgt de coronapandemie in een aantal landen wel degelijk voor een diepere demografische crisis, vooral in Oost-Europa. Zo hebben Hongarije, Tsjechië, Bosnië en Herzegovina, Bulgarije en Azerbeidzjan wat betreft aantal sterfgevallen per miljoen inwoners de grootste klappen gehad van Covid-19.