Na maanden van stijgenden koersen en beursrecords in een stabiele markt, is de vlam plotseling in de pan geslagen. Sinds vrijdag gaat het wereldwijd hard omlaag op aandelenmarkten.
De klap op Wall Street van maandagavond, met een verlies voor de Dow Jones-index van bijna 5 procent, wordt deels in verband gebracht met automatische verkopen door computers. Maar onderliggend lijkt er meer aan de hand.
Een veel genoemde verklaring is dat er een eind komt aan het tijdperk van ultralage rentes, in ieder geval in de Verenigde Staten. Volgens sommige analisten reageren aandelenmarkten op zorg dat de inflatie in de Verenigde Staten gaat oplopen. Dit heeft in de Verenigde Staten al geleid tot een stijging van kapitaalmarktrentes, in anticipatie op een verkrapping van het monetaire beleid.
Zowel in de VS als Europa hebben centrale banken de afgelopen jaren kwistig met goedkoop geld gestrooid en rentes kunstmatig gedrukt. Dit om de kwakkelende economie te steunen. In de Verenigde Staten is de Federal Reserve begonnen dit beleid voorzichtig terug te draaien. De Europese Centrale Bank loopt wat dit betreft nog een paar stappen achter.
Toch stegen kapitaalmarktrentes de afgelopen weken over een breed front, zowel in Europa als de VS. Interessant in dit verband is dat juist de extreem lage rentes er de afgelopen jaren voor zorgden dat sparen zeer weinig oplevert. Beleggers gingen op zoek naar alternatieve, meer speculatieve beleggingen: met kans op een hoger rendement, maar ook meer risico.
Als rentes een stijgende lijn gaan vertonen, kan dat om een aantal redenen negatief uitpakken voor de beurs.
1)Speculeren met geleend geld wordt duurder
Lage rentes betekenden dat speculeren met geleend geleend geld jarenlang erg goedkoop is geweest. Maar als rentes gaan stijgen, wordt dat anders en dat heeft invloed op tal van financiële activa waarvan de koersen bijzonder hard zijn gestegen.
2)Winstmarges bedrijven onder druk, rentekosten omhoog
Hogere rentes kunnen ook om andere redenen negatief zijn voor aandelen. Voor zover hogere rentes gedreven worden door looninflatie, kan dit invloed hebben op de winstmarges van bedrijven als die te maken krijgen met hogere loonkosten. Verder betekenen hogere rentes ook dat lenen voor bedrijven zelf duurder wordt.
3)Aandelen minder aantrekkelijk versus obligaties
De rente op obligaties is jarenlang bijzonder laag geweest. In Nederland ligt het rendement op de zeer veilig geachte 10-jarige staatslening nog altijd onder de 1 procent. Maar als rentes stijgen en winstmarges bij bedrijven krimpen, betekent dat ook dat de relatieve aantrekkelijkheid van beleggen in vastrentende waarden op een zeker moment toeneemt.
Klappen op de beurs
Hieronder een kort overzicht van de de recente beursontwikkelingen.
De aandelenbeurzen in New York zijn maandag flink in het rood gesloten. Daarmee kreeg de neergang van voor het weekend een verder vervolg. De leidende Dow-Jonesindex sloot ver onder de grens van 25.000 punten en dook tussentijds zelfs onder de 24.000 punten, wat neerkwam op een min van 6 procent. Opvallend was het verlies van het financiële concern Wells Fargo, na een tik op de vingers van de Amerikaanse centrale bank.
De Dow sloot uiteindelijk 4,6 procent lager op 24.345,75 punten. De brede S&P 500 leverde 4,1 procent in tot 2648,94 punten. Technologiegraadmeter Nasdaq speelde 3,8 procent kwijt tot 6967,53 punten.
De aandelenbeurs in Japan is dinsdag hard onderuit gegaan. Ook op de andere belangrijke beurzen in het Verre Oosten deden beleggers massaal hun aandelen in de uitverkoop na de zware koersverliezen op Wall Street. Oplopende rentes op de obligatiemarkten en vrees voor een toenemende inflatie bleven de markten in hun greep houden.
De toonaangevende Nikkei in Tokio kelderde 4,7 procent tot 21.610,24 punten. Dat is het laagste niveau sinds oktober vorig jaar. De Japanse hoofdindex raakte eerder op de dag bijna 7 procent of ruim 1.560 punten kwijt. Dat was het grootste puntenverlies sinds november 1990.
In navolging van de aandelenkoersen gaan ook de prijzen van grondstoffen stevig onderuit. Onder meer de prijzen voor olie, metalen en ertsen stonden onder druk doordat beleggers hun risico's verkleinden door de blootstelling aan grondstofposities te verminderen. De financiële markten zijn in rep en roer na de verliezen op Wall Street van maandag.
De prijs van een vat Amerikaanse ruwe olie zakte dinsdagochtend met nog eens 1 procent tot 63,62 dollar. Brentolie werd 0,9 procent goedkoper bij 67,05 dollar per vat. De prijs voor koper daalde met bijna 2 procent. Andere metalen als zink, lood en nikkel leverden ook in, net als ijzererts.
De Amsterdamse AEX-index noteerde rond het middaguur 2,3 procent lager op 530,12 punten. Dat is het laagste niveau sinds eind september vorig jaar. Alle 25 hoofdfondsen stonden in het rood.
De Midkap-index voor middelgrote fondsen duikelde 2,1 procent tot 799,60 punten.
De beurzen in Londen, Parijs en Frankfurt verloren krap 2 procent. De koersdalingen liepen daarmee wel wat terug ten opzichte van de openingsverliezen van ruim 3 procent.