In Duitsland is een eerste besmetting vastgesteld met de nieuwe variant van mpox. Dat meldt het Robert Koch Instituut, dat stelt dat het mpox-geval afgelopen vrijdag is waargenomen.

Het gaat om de variant clade Ib die al langer rondgaat in Afrikaanse landen. Het is nu voor het eerst opgedoken in een buurland van Nederland. Het RKI, een overheidsinstantie, meldt dat de besmetting plaatsvond in het buitenland.

Volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) is clade Ib in Nederland nog niet vastgesteld.

De snelle verspreiding van de virusvariant leidde dit jaar tot internationale bezorgdheid. De Wereldgezondheidsorganisatie merkte de uitbraak in augustus aan als internationale noodsituatie.

Twee vormen van het apenpokkenvirus

Mpox of apenpokkenvirus kent twee versies. Clade I komt oorspronkelijk uit Congo en omgeving, clade II uit West-Afrika.

Die tweede variant ging twee jaar geleden rond in Europa. Die uitbraak trof vooral mannen die wisselende seksuele contacten met andere mannen hebben. Binnen de Europese Unie, Noorwegen, IJsland en Liechtenstein hebben meer dan 22.000 mensen die variant opgelopen. Onder hen zijn ongeveer 1.300 mensen in Nederland.

Het is niet duidelijk of de nieuwe versie dodelijker is en hoe dat in Europa uitpakt. In Afrika overlijden er relatief veel mensen aan, maar dat kan volgens virologen ook komen door andere gezondheidsrisico's en een zwak zorgsysteem daar. De Europese gezondheidsdienst ECDC zegt dat het risico voor Europa heel laag is en dat beschikbare vaccins effectief zijn.

Mensen die het virus oplopen, krijgen 5 tot 21 dagen na de besmetting de eerste klachten. Ze kunnen dan last krijgen van koorts, hoofdpijn, spierpijn, opgezwollen lymfeklieren, rillingen en vermoeidheid. Na een paar dagen krijgen ze ook huiduitslag. Binnen een paar weken verdwijnen de symptomen.

Verreweg de meeste mensen genezen vanzelf. Apenpokken is geen geslachtsziekte, maar verspreidt zich vooral via huid-op-huidcontact. Iedereen kan het virus oplopen.

'Virus kan leiden tot miskramen en blindheid'

De relatief snel verspreidende nieuwe variant van mpox deed afgelopen zomer al wereldwijd de alarmbellen rinkelen.

Het nieuwe virus is “ongetwijfeld de gevaarlijkste van alle bekende stammen van apenpokken”, zei hoogleraar John Claude Udahemuka van de Universiteit van Rwanda tijdens een persbriefing op 25 juni. Hij zei dat het virus onder meer kan leiden tot miskramen en blindheid.

Deskundigen vreesden dat het nieuwe clade Ib-virus een wereldwijde uitbraak kan veroorzaken, maar waarschuwden nog niet voor een nieuwe pandemie. "Van een pandemie is nog geen sprake", zei directeur Trudie Lang van het Global Health Network aan de Universiteit van Oxford tijdens de persbriefing in juni. "Maar er is zeker een kans dat dit in een vliegtuig terechtkomt."

"Ik denk dat we nu echt waakzaam moeten zijn en moeten proberen om dit zo snel mogelijk in te dammen in deze regio", zei Lang destijds.

Zo verspreidt het virus zich, volgens onderzoeker

Eerdere virusstammen waren maar beperkt besmettelijk. Het clade I-virus, dat lange tijd in Congo heeft gecirculeerd, werd vooral verspreid binnen families en huishoudens, aldus Lang. Het clade IIb-virus, dat wereldwijd circuleerde, werd meestal seksueel overgedragen en trof vooral mannen die seks hebben met mannen.

De nieuwe clade Ib-stam lijkt op allerlei manieren overdraagbaar te zijn. Het begon zich te verspreiden door seksuele overdracht, aldus de onderzoekers. Ze zeiden echter dat het nieuwe virus zich ook heeft verspreid binnen huishoudens, tussen moeders en hun kinderen, en er zijn zelfs gevallen bekend van besmettingen van persoon op persoon buiten huishoudens en zonder seksueel contact.

De clade I-variant van het virus, waaruit de nieuwe stam is voortgekomen, is ook dodelijker dan clade II. Volgens de WHO hebben sommige uitbraken tot 10 procent van de besmette patiënten gedood.

RIVM: 'Kans op verspreiding in Nederland is klein'

Het RIVM blijft de verspreiding van mpox in de gaten houden. Dit verandert niet nu een nieuwe variant van het virus voor het eerst in een buurland is vastgesteld.

Volgens het RIVM gaat het in Duitsland om een reiziger die is teruggekomen uit Afrika. In Zweden was eerder ook een besmetting met de variant vastgesteld bij iemand die kort ervoor in Afrika was geweest.

In Nederland is het nieuwe virus nog niet vastgesteld. Bij een besmetting gaat de patiënt in isolatie om te voorkomen dat anderen besmet raken.

De GGD doet dan brononderzoek, om te kijken waar iemand besmet is geraakt, en contactonderzoek, om te kijken wie de virusvariant mogelijk nog meer hebben opgelopen. "De kans dat de nieuwe variant van het virus zich in Nederland verspreidt, is op dit moment klein", aldus het RIVM.

Patiënten en mensen uit hun directe omgeving kunnen gevaccineerd worden tegen mpox. Bij milde infecties kunnen mensen middelen krijgen tegen symptomen als jeuk en pijn. Ook is er een antiviraal middel beschikbaar om ernstige klachten te verzachten.

LEES OOK: Gezondheidsexperts haasten zich om wereldwijde uitbraak van ‘het gevaarlijkste apenpokkenvirus tot nu toe’ te voorkomen