- Het nieuwe kabinet van de coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB krijgt in 2025 al te maken met een fors hoger begrotingstekort.
- Economen van De Nederlandsche Bank (DNB) denken dat het tekort oploopt tot boven de 3 procent, de norm die binnen de EU wordt gehanteerd.
- Hiermee is de financiële toezichthouder iets somberder dan een eerdere analyse van het Centraal Planbureau.
- Lees ook: Nederlandse economie kwakkelt in 2024, maar geen recessie, verwacht Rabobank
Het begrotingstekort loopt met de plannen van het beoogde nieuwe kabinet de komende jaren fors op. Volgend jaar wordt de EU-norm al overschreden.
Dat verwacht De Nederlandsche Bank (DNB), die daarmee veel somberder is dan het Centraal Planbureau (CPB) vorige maand.
Het verwachte tekort met de plannen uit het hoofdlijnenakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB is met 3,3 procent van het bruto binnenlands product (bbp) in 2025 duidelijk hoger dan het verwachte tekort met de huidige plannen (2,5 procent). De EU-norm is 3 procent.
Het verschil tussen de raming van DNB en CPB (2,8 procent in 2025) komt omdat de toezichthouder ervan uitgaat dat het nieuwe kabinet relatief veel van zijn plannen kan gaan uitvoeren. CPB was op dat vlak juist iets terughoudender.
Volgens het CPB zou het begrotingstekort alleen in 2026 (3,3 procent) boven de EU-norm zitten. In de verwachting van DNB is dat in alle jaren tot en met 2028 zo, behalve in 2024 en 2027.
"Het zoet van het nieuwe kabinet zit vooral in de eerste jaren", legt Olaf Sleijpen, DNB-directeur monetaire zaken, de tekorten op de korte termijn uit. "Vooral in latere jaren wordt er dan bezuinigd. In 2027 en 2028 zorgt dat ervoor dat het begrotingstekort met het hoofdlijnenakkoord juist lager is dan met de huidige plannen."
Het demissionaire kabinet koerste af op een begrotingstekort van 3,7 procent in 2028, de plannen van het beoogde kabinet komen in dat jaar uit op 3,1 procent. In 2026 ligt het verwachte begrotingstekort met de huidige plannen (3,7 procent) ook al in de buurt van de nieuwe plannen (3,8 procent).
Met meer tevredenheid kijkt Sleijpen naar het verwachte begrotingstekort van dit jaar, van 2,4 procent. "De overheidsfinanciën staan er nu gewoon goed voor, maar het tekort gaat snel oplopen."
Het advies van DNB is echter om het tekort niet verder op te laten lopen dan 2 procent, om een buffer te hebben voor onverwachte uitgaven zoals de tegenvaller donderdag rond de box 3-belasting.
Ook in het hoofdlijnenakkoord staat dat ingrijpen nodig is als het tekort langdurig boven de norm ligt. "Ik vind het echt goed dat ze dat zeggen, het is wel het risico dat je dan op het verkeerde moment lasten moet verzwaren. Dan moeten de partijen opnieuw met elkaar gaan praten en dat leidt tot bestuurlijke druk", waarschuwt Sleijpen.
Economie Nederland groeit niet heel hard, maar geen recessie
De kans op een recessie is de komende jaren klein, stelt De Nederlandsche Bank. Het strenge rentebeleid om de hoge inflatie tegen te gaan zonder de economie al te veel te schaden, heeft volgens de toezichthouder onverwacht goed gewerkt. Dat zegt Olaf Sleijpen, DNB-directeur monetaire zaken, in een toelichting op een optimistischere economische raming.
De Nederlandse economie groeit dit jaar naar verwachting met 0,5 procent, in de komende twee jaar steeds met 1,3 procent. Dat is beter dan bij de vorige verwachting in december, toen er voor dit jaar werd uitgegaan van een groei van 0,3 procent en voor volgend jaar een plus van 1 procent. Er is sprake van een recessie bij twee kwartalen krimp op rij.
Volgens Sleijpen komt het gunstigere vooruitzicht door de opleving van de wereldhandel, wat belangrijk is voor de economie van Nederland. Ook zijn de overheid en consumenten veel blijven uitgeven. Daar komt bij dat vanaf komend jaar ook het bedrijfsleven weer bijdraagt aan de groei van de economie, waar deze activiteiten nu nog een negatieve impact hebben.
Consumenten kunnen geld blijven uitgeven door snel gestegen lonen en de flinke toename van de huizenprijzen. Dit jaar pieken de loonstijgingen volgens DNB, de komende jaren nemen die iets af. "Maar ze blijven hoog. Toch wordt de inflatieschok vanuit consumenten bezien pas in 2026 volledig goedgemaakt", schat Sleijpen. Prijsstijgingen door de oorlog in Oekraïne leidden sinds 2022 tot een historisch groot koopkrachtverlies, wat beetje bij beetje wordt goedgemaakt.