Paniek in de hipster-eetcafeetjes. Je dácht bewust te eten door een avocado-on-toast te bestellen, maar plotseling blijk je een dierenbeul te zijn.
Dat althans beweerde de ludieke BBC-kennisquiz QI vorige week.
Welke van de volgende producten zijn geschikt voor veganisten: amandelen, avocado’s, meloenen, kiwi’s of pompoenen, vroeg presentatrice Sandi Toksvig aan de panelleden.
Het schokkende antwoord: geen van allen.
Toksvig gaf daar de volgende reden voor. Voor de bestuiving van deze producten worden op grote schaal bijen op transport gesteld. Dat is dieronvriendelijk en onnatuurlijk. Daarom zouden veganisten een avocado beter niet kunnen eten, zoals ze ook geen honing eten.
Holy guacamoly! Wat is hiervan waar?
Bijen op transport
Eerst over die bijen in vrachtwagens. Het klopt dat Amerikaanse producenten met natuurlijke bestuiving al lang niet meer uit te voeten kunnen. Daardoor is in de Verenigde Staten een ware ‘bijen-roadshow’ ontstaan, schrijft Ferris Jabr in Scientific American.
Imkers daar verdienen hun geld niet alleen meer met honing, maar ook met het bestuiven van landbouwproducten, kris-kras in de VS.
5 dagen voor bestuiving
Neem de amandelen op het QI-lijstje. Jaarlijks produceert Californië 50 tot 80 procent van de wereldwijd geoogste amandelen. De 90 miljoen amandelbomen in de Californische Central Valley staan twee weken per jaar in bloei, waarvan ze 5 dagen ontvankelijk zijn voor bestuiving.
Geen wonder dat de amandelboeren niets aan het toeval overlaten: in februari komen ieder jaar meer dan 31 miljard honingbijen bijeen in de Central Valley, uit alle delen van het land, om de klus te klaren.
Van staat naar staat
Na de bloeitijd van amandelbomen worden de bijen naar de kersen-, pruimen- en, jawel, avocadoplantages in Californië gereden. Vandaar gaat het naar de appel- en kersengaarden in de staat Washington.
In de zomer komen de alfalfa-, zonnebloem- en klavervelden in Noord- en Zuid-Dakota aan de beurt. In november trekken de bijenhouders vervolgens naar zuidelijke staten om hun kolonies te laten overwinteren.
Al dit transport gaat over de weg, waarbij het regelmatig tot ongelukken komt. Zoals deze omgekieperde vrachtwagen die met 15 miljoen bijen onderweg was van Texas naar Zuid-Dakota – aan het andere eind van de VS! Lekker veel uitlaatgassen.
Mysterieuze ziektes
Sommige wetenschappers zien in het gesleep met bijen de oorzaak voor de mysterieuze bijenziektes waardoor populaties wereldwijd geplaagd worden. Door de bijen samen te brengen in de Central Valley zouden bijenziektes zich sneller verspreiden.
Het transport zorgt in ieder geval voor stress en sterfte onder de bijen, aldus een wetenschappelijke studie van de universiteit van Noord-Californië.
Peru en Kenia
Hier komt de eerste maarrrr: in Nederland eten we vooral avocado’s uit landen als Peru, Kenia en Zuid-Afrika. De VS krijgt in het import-taartdiagram niet eens een eigen kleurtje.
Hoe zit het dan met de avocado-bestuiving in die landen? Gaat dat ook op industriële schaal? Die vraag blijft nog open: voorlichtingsbureau Milieu Centraal had woensdagochtend bij navraag nog geen informatie paraat of bij de teelt in die landen ook 'mobiele imkerij' wordt ingezet.
Tweede maarrrrr: volgens Debby van Velzen van de Nederlandse Vereniging voor Veganisme kunnen veganisten wel degelijk avocado eten. Zij legt uit dat veganisten diergebruik vermijden voor zover dat praktisch haalbaar is.
Indirect diergebruik
“Bij vlees, wol, leer of een bezoek aan de dierentuin is het duidelijk dat er gebruik van dieren wordt gemaakt, en die dingen zijn makkelijk te vermijden”, zegt Van Velzen.
Wat honing betreft: het klopt dat veganisten geen honing eten, omdat daarvoor “altijd bijen worden gehouden en geëxploiteerd”, zegt Van Velzen.
Maar veganisten zien niet af van avocado's. Van Velzen: "We leven in een wereld waarin diergebruik nog de norm is. Het is dus mogelijk dat ook voor de teelt van avocado's indirect dieren worden gebruikt, zoals er ook nog volop dierlijke mest wordt gebruikt."
Minder vlees
Maar stel nou dat we met z'n allen van vlees op bijvoorbeeld avocado overschakelen, om onze impact op het klimaat te verminderen. Nemen de bijenkaravanen dan niet toe, om aan de vraag naar landbouwproducten te kunnen voldoen?
Een onterechte vrees, volgens veganist Van Velzen. "Er is gemiddeld 7 kilo plantaardig eten nodig om 1 kilo vlees te produceren. We zouden dus veel minder grond en gewassen nodig hebben als iedereen veganist zou zijn."