• Om de crisis binnen de partij te bezweren heeft het Duitse CDU de verkiezing van de nieuwe voorzitter vervroegd naar 25 april.
  • Drie mannen hebben zich openlijk kandidaat gesteld voor de functie van CDU-voorzitter.
  • Meest kansrijk lijkt Armin Laschet, minister-president van de deelstaat Noordrijn-Westfalen. Maar oud-politicus Friedrich Merz probeert voor de derde keer om CDU-leider te worden.
  • Outsider is Norbert Röttgen, oud-minister van Milieu en tegenwoordig buitenlandexpert.

Het is crisis binnen de partij van de Duitse bondskanselier Angela Merkel. De CDU is diep verdeeld over hoe om te gaan met de radicaal-rechtse partij Alternative für Deutschland (AfD). Dat maakte de rampzalige gang van zaken in Thüringen eens te meer duidelijk.

Het lokale CDU-bestuur in de deelstaat gooide het begin februari op een akkoordje met de AfD om zo de liberaal Thomas Kemmerich in het zadel te helpen als minister-president. Maar het verbond was zo omstreden dat Kemmerich binnen een dag zijn ontslag indiende. Samenwerking met de AfD is taboe, in ieder geval voor een deel van de CDU.

Het incident toonde aan dat de huidige CDU-partijvoorzitter Annegret Kramp-Karrenbauer geen grip heeft op de richtingenstrijd binnen de Duitse christendemocraten. Zij werd in december 2018 verkozen tot voorzitter, maar kon niet overtuigen in de functie.

De 57-jarige politica kondigde na het Thüringen-fiasco dan ook aan dat ze Merkel niet op wil volgen als bondskanselier. Daarmee is de strijd om het CDU-leiderschap weer volledig open.

Om het machtsvacuüm zo snel mogelijk op te vullen, vervroegden de christendemocraten de verkiezing van de nieuwe voorzitter naar 25 april. Op een speciaal partijcongres kiezen leden de opvolger van Kramp-Karrenbauer.

Wie kan de verschillende stromingen binnen de partij wel bij elkaar houden? Drie mannen hebben zich openlijk kandidaat gesteld:

1. Armin Laschet (58), minister-president van de deelstaat Noordrijn-Westfalen

Armin Laschet

Foto: EPA/Sascha Steinbach

Sinds 2017 staat Laschet aan het hoofd van de grootste deelstaat van Duitsland, Noordrijn-Westfalen. De politicus begon ooit als journalist, maar maakte na zo’n tien jaar de overstap naar de politiek, waar hij zich in eerste instantie vooral met Europa bezighield.

Laschet staat bekend als een gematigde, groene liberaal, maar vooral ook als een trouwe bondgenoot van Merkel. Hij steunde haar in 2015 in haar keuze de grenzen te openen voor asielzoekers, een besluit dat haar destijds veel kritiek opleverde.

De kaarten lijken op dit moment goed geschud voor Laschet. Hij heeft waarschijnlijk de beste kansen om Kramp-Karrenbauer op te volgen. Niet alleen omdat hij belangrijke ervaring opdoet als minister-president van de dichtstbevolkte deelstaat van het land, maar vooral omdat hij succesvolle coalities weet te sluiten met andere partijen. Een vaardigheid waar zijn kiezers hem om roemen.

Hij heeft bovendien de steun van Jens Spahn, de huidige minister van Volksgezondheid die ook werd genoemd als kandidaat.

Laschet is niet meteen de man die de conservatieve vleugel van de CDU graag aan de top van de partij zou willen zien, maar hij zou best eens de gematigde centralist kunnen zijn die de zwaar gehavende christendemocraten weer bijeen kan brengen.

2. Friedrich Merz (68), oud-fractievoorzitter van de CDU/CSU in de Bondsdag

Friedrich Merz

Foto: EPA/Ronny Hartmann

Friedrich Merz is een zwaargewicht binnen de CDU en valt onder de conservatieve vleugel van de partij. De oud-advocaat was van 2000 tot 2002 oppositieleider in de Bondsdag, het Duitse parlement.

Merz hoopte daardoor het voorzitterschap van de CDU en de positie als bondskanselierskandidaat in handen te krijgen, maar daar stak partijvoorzitter Angela Merkel een stokje voor. Zij schoof Merz in 2002 aan de kant als fractievoorzitter en trok alle macht binnen de CDU naar zich toe.

Voor Merz restte slechts de functie van vicepartijleider. In 2009 trok hij zich volledig terug uit de politiek.

Toen Merkel in 2018 aankondigde zich niet opnieuw verkiesbaar te stellen, was Merz weer back in the game voor het voorzitterschap. Helaas viste de 68-jarige politicus opnieuw achter het net en kwam de toenmalige Merkel-favoriet Annegret Kramp-Karrenbauer als winnares uit de bus.

Het lijkt er nu op dat Merz een derde poging wil wagen. Vorige week maakte hij bekend zijn bijbaan bij vermogensbeheerder Blackrock op te zeggen. “Ik zal me de komende weken en maanden nog meer inzetten voor dit land”, twitterde hij op 6 februari.

Dat Merkel en Merz niet door een deur kunnen, is geen geheim. Hij wordt gezien als een van haar grootste criticasters. De vraag rijst dan ook of de oud-advocaat, die inmiddels al tien jaar niet meer actief is in de politiek, alleen een gooi doet naar het leiderschap om Merkel een trap na te geven.

3. Norbert Röttgen (54), oud-minister van Milieu

Norbert Röttgen

Foto: EPA/Clemens Bilan

De eerste persoon die zich kandideerde en tevens de meest verrassende. Röttgen staat bekend als vriendelijk en welbespraakt, maar lijkt een outsider voor het CDU-voorzitterschap.

Röttgen was van 2009 tot en met 2012 minister van Klimaatzaken, maar moest van Merkel zijn functie neerleggen nadat hij als CDU-lijsttrekker een flinke verkiezingsnederlaag leed in Noordrijn-Westfalen.

Pluspunt is zijn ervaring met buitenlandbeleid. Röttgen is momenteel voorzitter van de Bondsdagcommissie Buitenlandse Zaken.

Wildcard: Markus Söder (53), minister-president van de deelstaat Beieren

Foto: EPA/Lukas-Barth-Tuttas

Er bestaat nog een kans dat een vierde persoon zich mengt in de leiderschapsstrijd. Markus Söder is minister-president van Beieren en is geen CDU, maar CSU-politicus. Dat is de zusterpartij van de CDU die alleen in de Zuid-Duitse deelstaat actief is. Op landelijk niveau trekken beide partijen gezamenlijk op.

Söder heeft tot nu toe nog geen ambitie uitgesproken om voorzitter van het CDU te worden en officieel mag dit ook niet. In de partijregels staat dat de minister-president van Beieren nooit partijvoorzitter, en dus geen bondskanselier kan worden.

Slechts twee keer is er een uitzondering op deze regel gemaakt en zijn er toch CSU-kandidaten voorgedragen door de alliantie CDU/CSU: Franz-Josef Strauß verloor de landelijke verkiezingen van Helmut Schmidt (SPD) en Edmund Stoiber van Gerhard Schröder (SPD).

Wat Söder een interessante kandidaat maakt, is het feit dat hij erin geslaagd is de CSU, die het na de Beierse verkiezingen zwaar te verduren had, te stabiliseren. De 53-jarige politicus neemt publiekelijk afstand van de radicaal-rechtse partij AfD en streeft naar een klimaatbeleid dat kiezers moet terugwinnen van de Groenen, een partij die in Beieren de afgelopen jaren flink is gegroeid.

Lees meer over Duitsland: