Er is veel onzekerheid rond het Nederlandse pensioenstelsel. Maar welke groepen profiteren of juist pijn lijden, verschilt sterk.
Zo zien de vooruitzichten voor gepensioneerden met alleen een AOW-uitkering er dit jaar en volgend jaar goed uit. Wie pensioen opbouwt of ontvangt via een fonds van de werkgever moet daarentegen rekening houden met hogere premies en mogelijk kortingen op de pensioenen.
Het Nederlandse pensioenstelsel bestaat uit drie pijlers: de AOW-uitkering van de staat, het werkgeverspensioen en de vrijwillige voorzieningen die je als individu regelt.
Over de werkgeverspensioenen is de laatste tijd veel te doen. In verband met lage dekkingsgraden bij pensioenfondsen dreigen kortingen op pensioenen of veel hogere premies, als je nog pensioen aan het opbouwen bent.
Uit een donderdag gepubliceerd rapport van ABN Amro blijkt dat de AOW-uitkering fors kan stijgen, terwijl de pensioenpremie die werkenden betalen aan werkgeversfondsen flink duurder kan uitpakken.
AOW flink omhoog
De AOW-uitkeringen gaan flink omhoog, denken ten minste analisten bij ABN Amro. Aan de hand van de koppeling van de AOW met de CAO-lonen, door fiscale wijzigingen en doordat de AOW-uitkeringen meestijgen met de inflatie, verwacht ABN Amro een stijging van de AOW-uitkeringen.
De ontwikkelingen bij alle drie de componenten (lonen, belasting en inflatie-indexering) werken in het voordeel van de AOW-gerechtigden. Over geheel 2019 en 2020 verwacht ABN Amro hierdoor een uitzonderlijke grote AOW-stijging van 8,3 procent, de grootste sinds 1998.
Die is overigens vooral te danken aan de loonontwikkeling en de gunstige fiscale ontwikkelingen.
Pensioenpremie tot 15% hoger en dreigende korting
Voor de tweede pensioenpijler, de werkgeverspensioenen, ziet het er een stuk minder rooskleurig uit. Let wel: het gaat hier om pensioenen waarbij de werkgever een toezegging doet over de hoogte van de pensioenuitkering. Bijvoorbeeld een uitkering die samen met de AOW-uitkering gelijk staat aan 70 procent van het gemiddeld verdiende loon.
Lees meer op Business Insider: 4 dingen waar je op moet letten bij het pensioendebat en de verschillen tussen soorten pensioen.
De zogenoemde dekkingsgraad van pensioenfondsen over de laatste twaalf maanden was in augustus gemiddeld nog maar 104,2 procent. Anders gezegd, pensioenfondsen hebben voor elke 100 euro aan verplichtingen nog slechts 104,20 in kas.
In september lijkt deze 'beleidsdekkingsgraad' zelfs uitgekomen op 103 procent, denkt ABN Amro. Het baseert zich op pensioenfondsen die de dekkingsgraad al bekend hebben gemaakt. Volgens het pensioenakkoord moeten fondsen korten op hun pensioenuitkeringen als de dekkingsgraad vijf jaar lang onder de 100 procent zit.
De vrees bestaat dat verschillende pensioenfondsen die kant op gaan. Nu zijn er allerlei denkbare oplossingen om kortingen te voorkomen.
Een eerste is natuurlijk hogere premies. Alleen is dat wel een maatregel die alleen werkende deelnemers bij pensioenfondsen treft en niet gepensioneerden. Volgens een analyse van de Pensioenfederatie gaan de pensioenpremies hard stijgen. Volgens de belangenbehartiger van de fondsen gaat het om stijgingen tussen 10 en 30 procent.
ABN Amro vraagt zich af of dat een reële bandbreedte is. Een premiestijging van meer dan 15 procent in het werkgeverspensioen acht ABN Amro onwaarschijnlijk.
Situatie bij pensioenfondsen verslechtert
Metaalfonds PME noemt korting op de pensioenopbouw- en uitkeringen in 2020 "bijna onvermijdelijk" in een donderdag verschenen verklaring. Het andere metaalfonds PMT vreest al voor "onrust in de samenleving" als de pensioenen straks omlaag moeten.
Ook ambtenarenfonds ABP en zorgfonds PFZW zijn somber. "Het ziet ernaar uit dat we volgend jaar de pensioenen moeten verlagen en ook voor de jaren daarna ziet het er niet goed uit", stelt ABP-voorzitter Corien Wortmann-Kool.
Boosdoener is wederom de lage rente. Vooral de forse rentedaling in augustus was voor de fondsen een klap. Hierdoor moeten ze volgens de regels flink meer geld in kas houden, omdat pensioenfondsen rekening moeten houden met een lager toekomstig rendement op hun beleggingen.
Lees meer: Lage rente: dit zijn de gevolgen voor je hypotheek, spaargeld en pensioen
Als het er geen herstel optreedt bij de verhouding tussen de bezittingen van pensioenfondsen en de uitkeringsverplichtingen zijn ze verplicht in te grijpen.
Roep om korting pensioen te voorkomen door andere rekenregels
"Om verlagingen af te wenden hebben we dringend hulp nodig van politiek Den Haag", zegt directeur Peter Borgdorff van PFZW. De sector is al met het kabinet in gesprek over manieren om 'onnodige' kortingen te voorkomen. De fondsen hopen op een overgangsregeling in aanloop naar het nieuwe pensioenstelsel.
Inmiddels lijkt ook president Klaas Knot van De Nederlandsche Bank (DNB) open te staan voor ingrijpen door de politiek. "Als pensioenfondsen nu zouden moeten korten omdat ze een grote buffer moeten opbouwen, en er zou zekerheid zijn dat dat in het nieuwe stelsel niet het geval zou zijn, dan zou je kunnen overwegen om die kortingen achterwege te laten", zei hij eerder deze week tegen de NOS.
Wel heeft Knot eerder gewaarschuwd dat het helemaal uitsluiten van kortingen betekent dat huidige generaties gepensioneerden het probleem afwentelen op toekomstige generaties. Die zijn straks de dupe als blijkt dat pensioenpotten onvoldoende gevuld zijn, omdat de huidige generaties gepensioneerden ze hebben leeggegeten.