De Nederlandse bank NIBC maakte woensdag 17 maart bekend 750 miljoen euro te
hebben opgehaald uit de kapitaalmarkt door een pakket aan
hypotheekobligaties te verkopen.
Die obligaties zijn waardepapieren die hun waarde onttrekken aan het daaraan
verbonden onderpand, in het geval van NIBC hypotheken uit de Nederlandse
huizenmarkt. Met zulke financiële instrumenten is weinig mis.
Dat vinden niet alleen de banken die wel varen bij het verkopen van zulke
herverpakte leningen, maar ook de toezichthouders, zoals De Nederlandsche
Bank (DNB).
"Securitisatie (het verpakken van leningen, die een waarde toedichten
en verkopen – red.) kan de negatieve bijeffecten van het
herstructureringsproces verminderen", zei DNB
in een kwartaalbericht dat uit kwam op dezelfde dag dat NIBC de succesvolle
plaatsing van de herverpakking bekend
maakte.
Vreemd?
Dat klinkt onlogisch. Het verpakken van leningen, dat veroorzaakte toch de
kredietcrisis? Nee, het verpakken van leningen niet. Wel het stiekem aan die
pakketten toevoegen van slechte leningen en dat tegen niemand zeggen.
Sinds de vroege jaren '80 is securitisatie in zwang. En waarom ook niet? Stel,
je hebt als bank een heel groot bankgebouw in het centrum van Amsterdam dat
getaxeerd is op 50 miljoen euro. Dan zit je op een enorme waarde waar je
niets mee doet. Tegen die waarde kun je geld lenen bij een andere, grote
bank.
Die andere bank verpakt vervolgens jouw hypotheek op je gebouw - die immers
een langdurige looptijd heeft - met andere hypotheken in een bundel en
verkoopt die. Dat maakt voor jou niet uit, je hypotheek blijft hetzelfde.
Maar op die manier kan de bank die jou de lening verstrekt, geld creëren met
die hypotheek en zo hypotheken van anderen financieren. En zo verder.
Fout
Dat werkt al bijna 30 jaar voorspoedig. Fout gaat het wanneer een bank
slechte leningen met de goede meeverpakt, en dat pakket vervolgens verkoopt.
De koper verkoopt het weer door, en die koper ook, et cetera. Als maanden
later dan pas blijkt dat de eerste bank een paar slechte leningen
meeverpakte, is er een probleem. Want wie heeft dat pakket leningen dan? En
wat was het onderpand voor die leningen?
Helemaal erg wordt het als dat pakket leningen dan ook nog eens gebruikt
blijkt te zijn als onderpand voor nieuwe leningen.
Maar als het onderpand van de hypotheken gewoon goed is, is er weinig aan de
hand. Wel is belangrijk, zeker na de kredietcrisis, dat er transparantie is
over wat er in een pakket leningen zit. Kredietbeoordelaars als Standard &
Poor's, Fitch en Moody's werden vlak na de kredietcrisis ernstig
bekritiseerd omdat zij niet goed genoeg hadden gekeken naar de producten die
banken in elkaar draaiden.
Transparantie
Dat is nu wel anders. In Europa wordt inmiddels gesproken over het opzetten
van een eigen, onafhankelijke kredietbeoordelaar. Ook is het nog steeds een
idee om banken een 'levend testament' te laten opstellen, in feite een groot
logboek waarin komt te staan welke hypotheken in welke gesecuritiseerde
producten verpakt zitten. Op die manier is het altijd terug te leiden naar
de originele verpakker.
Dat, gecombineerd met verhoogde kapitaaleisen aan banken, moet voorkomen dat
boefjes snel geld kunnen maken en een nieuwe kredietcrisis kan ontstaan
dankzij verstopte slechte leningen in kredietpakketten.
Lees ook:
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl