ANALYSE – Een waslijst aan maatregelen leverde het binnen 48 uur in elkaar gedraaide akkoord van de zogenoemde ‘Kunduz-coalitie’ op. Regeringspartijen VVD en CDA, en de oppositie van D66, GroenLinks en ChristenUnie werden het verrassend snel eens.

In het pakket zitten hervormingen die verder gaan dan het Catshuisoverleg van CDA, VVD en inmiddels ex-gedoogpartner PVV.

Naast de woningmarkt (beperking van de hypotheekrenteaftrek voor aflossingsvrije hypotheken, huurverhoging, lagere overdrachtsbelasting) en de AOW-leeftijd (vanaf 2013 in stappen van enkele maanden per jaar omhoog) is er ook een voorzichtig begin van maatregelen op de arbeidsmarkt bij gekomen. Het ontslagrecht zou versoepeld moeten worden, al is nog niet duidelijk hoe.

Verder zitten er ook harde bezuinigingen bij om gaten in de begroting te dichten. Verhoging van de btw, hogere inkomstenbelasting, bezuinigingen op de zorg.

Deadline Brussel

Leidend bij de vijf partijen van de ‘Kunduz’-coalitie is de gedachte dat Nederland serieus z’n best doet om het begrotingstekort in 2013 terug te dringen tot drie procent van het bruto binnenlands product. Daarmee houdt Nederland zich aan Europese afspraken en toont het enige daadkracht tegenover financiële markten, die meekijken of er de wil is om financiële discipline te betrachten voor komend jaar.

De druk achter het akkoord lag bij de noodzaak voor minister De Jager van Financiën om voor 30 april een brief naar Brussel te sturen met plannen die handen en voeten geven aan de belofte om het begrotingstekort serieus terug te dringen.

De partijen die achter het akkoord staan wilden, gelet op de voortwoekerende economische crisis, een signaal geven dat De Jager meer dan een vrijblijvend mandaat heeft. En dat Nederland niet ten prooi is gevallen aan complete politieke verlamming.

Uitvoering akkoord onzeker

Maar donderdagavond werd ook meteen duidelijk dat onzeker is of het akkoord van de 'Kunduz'-partijen daadwerkelijk wordt doorgevoerd. Dat hangt namelijk af van de verkiezingen van september. Alleen als CDA, VVD, D66, GroenLinks en ChristenUnie na de verkiezingen een meerderheid hebben in de Tweede Kamer, kunnen ze het pakket min of meer in stand houden. Al zal dit ook weer afhangen van de uiteindelijke samenstelling van de nieuwe regering.

Duidelijk is wel dat het akkoord van de 'Kunduz'-club leidend blijft, zolang er geen nieuwe regering is.

Mocht de formatie na de verkiezingen lang duren, dan neemt de kans dat het akkoord van donderdag ook daadwerkelijk wordt uitgevoerd in 2013, juist toe. Dit laatste is van groot belang, omdat daarmee het risico dat Nederland de komende zes maanden niets doet om de economische en financiële crisis aan te pakken, een stuk kleiner is geworden.

Lichtpuntje

Bij dit alles is ook een duidelijke tweedeling opgetreden: partijen als de PvdA, de PVV en de SP beriepen zich donderdag vooral op verzet tegen - al dan niet door 'Brussel' - opgelegde normen, om minder hard en minder snel in te grijpen bij de overheidsfinanciën. Het vijftal van CDA, VVD, D66, GroenLinks en ChristenUnie sprak vooral over verantwoordelijkheid nemen en over partijbelangen heenspringen.

Het zal van de verkiezingsuitslag afhangen of het waagstuk van de 'Kunduz'-partijen om zich aan snelle, harde bezuinigingen te committeren wordt beloond. Maar als dit akkoord voorkomt dat de Nederlandse staat de komende maanden hogere rentes moet betalen op kapitaalmarkten - met bredere negatieve gevolgen voor consumenten en bedrijven - en er althans enig zicht is op serieuze hervorming van bijvoorbeeld de kwakkelende woningmarkt, is dat in ieder geval winst.