Toen voormalig minister van Financiën Wouter Bos in oktober 2008 de
Nederlandse delen van ABN Amro en Fortis nationaliseerde, was hij nog vol
vertrouwen. De staat telde 16,8 miljard euro neer, maar kreeg de "gezonde"
delen, aldus Bos.
Ettelijke vermogensinjecties later is de rekening opgelopen tot een kleine
dertig miljard euro. Dat bedrag gaat de staat niet volledig terug zien,
erkende ook ABN-topman Gerrit Zalm vrijdag 28 mei op BNR
Nieuwsradio.
Overname en kredietcrisis
Zalm sluit zich aan bij Rijkman Groenink, de voormalige baas van ABN Amro die
‘zijn’ wereldbank in 2007 opgehakt zag worden door het trio Fortis, Royal
Bank of Scotland en Banco Santander. Vervolgens bleek de klap van de
kredietcrisis voor Fortis in 2008 te veel en moesten Nederland en België
bijspringen om te redden wat er te redden viel.
Afgelopen maand stelde Groenink tijdens een discussie
met Amsterdamse studenten dat als ABN Amro in 2007 niet was overgenomen, de
bank wel had moeten afschrijven op giftige Amerikaanse hypotheekpakketjes,
maar uiteindelijk geen staatssteun had nodig gehad.
De geschiedenis kun je niet overdoen, dus Groeninks stelling valt lastig te
verifiëren. Over het waarschijnlijke staatsverlies op de redding van ABN
Amro en Fortis valt echter best iets te zeggen.
Winstperspectief
Bij de presentatie van het Financieel Jaarverslag van het Rijk, medio mei,
bleek dat de boekwaarde van ABN Amro Nederland, Fortis Bank en verzekeraar
ASR inmiddels is verlaagd tot 9,2 miljard euro. Hamvraag is of en hoeveel
dat bedrag omhoog kan als de staat de fusiebank ABN-Fortis en de verzekeraar
ASR weer van de hand doet.
Op de achterkant van een bierviltje kun je daar als volgt mee omgaan. ABN Amro
en Fortis Nederland presenteerden op 20 mei een geschoonde winsten over het
eerste kwartaal van 2010. Die bedroegen respectievelijk 229 miljoen euro en
85 miljoen euro. Vermenigvuldig je dat met vier dan rolt er zo'n 1,3 miljard
euro winst op jaarbasis uit.
In 2008 gaf minister Bos aan dat verkoop van de fusiebank ABN/Fortis niet vóór
2011 zou plaatsvinden. Als je de staat nog twee jaar extra geeft, tot 2014,
resteren na dit jaar nog drie jaren om de winst op te krikken. Lukt het
Gerrit Zalm in die tijd om de winst met 20 procent per jaar op te krikken -
wat een knappe prestatie zou zijn - dan komt de bankwinst in 2013 op 2,2
miljard euro uit.
Miljarden in rook op
Grote Europese banken worden op de beurs momenteel verhandeld tegen zeven tot
9,5 keer de winst, blijkt uit gegevens van databureau Bloomberg en zakenbank
Morgan Stanley. Voor de kleinere, regionale bank die ABN Amro inmiddels is,
lijkt een prijs van acht keer de winst redelijk. Afgezet tegen de 2,2
miljard winst kom je uit op een waarde van iets meer dan 17 miljard euro.
Laat je eenzelfde berekening los op verzekeraar ASR Nederland - voorheen
onderdeel van Fortis - dan rolt er een waarde van zo'n drie miljard euro
uit. Bij elkaar is dat dan twintig miljard euro.
In dit optimistische scenario lijdt de staat een verlies van pakweg 10 miljard
euro op de investering van 30 miljard euro. Per Nederlander is dat ongeveer
625 euro.
Drie Noord-Zuidlijnen
Is dat een hoge prijs? Het alternatief, geen staatsredding maar een bankroet
van twee Nederlandse grootbanken, was voor de economie waarschijnlijk
duurder geweest. Maar die kosten zijn lastig in te schatten.
Omgeslagen over alle Nederlanders lijkt de schade te overzien. Wie 23 of ouder
is, verdient met twee weken werken tegen het minimumloon al meer dan 600
euro. Aan de andere kant: voor 10 miljard euro kun je - bij de huidige stand
van zaken - drie Noord/Zuidlijnen aanleggen in Amsterdam. Dat is geen klein
bier.
Belangrijkste les is dat de staatsredding van banken reële en hoge
maatschappelijke kosten heeft. Alle reden dus om hard te zijn inzake
strengere kapitaaleisen voor banken en soberheid bij de bestuursbeloningen.
Lees ook:
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl