COMMENTAAR – Pieter Lakeman riep spaarders op hun geld weg te halen, Nout Wellink limiteerde het krediet van De Nederlandsche Bank aan DSB en Wouter Bos wilde geen staatssteun geven.

Allemaal waar, maar de hoofdverantwoordelijke voor de ondergang van DSB Bank is Dirk Scheringa zelf.

Hij maakte, grof samengevat, twee grote fouten.

1. Scheringa runde DSB Bank zelf

Bij voetbalclub AZ zette Scheringa uiteindelijk een professionele organisatie neer, met ervaren sportbestuurders en toptrainers. Dat leidde tot een geoliede organisatie met als bekroning het landskampioenschap.

Maar bij DSB Bank had hij meer moeite de touwtjes uit handen te geven. Hij runde de bank als ware het zijn bedrijf – wat ook zo was. Hij bemoeide zich – in deeltijd nota bene – tot in detail met de dagelijkse bedrijfsvoering. Onderhandelde persoonlijk over grote reclamecontracten en zette zelf zijn handtekening onder inkoopfacturen.

Dat kon misschien nog toen hij een overzichtelijk bedrijf had in consumptieve kredieten. Maar het is onverstandig bij een professionele bank, met complexe producten, bijzondere risico's, strenger toezicht en een internationale geld- en kapitaalmarkt.

Een bank ook die fenomenaal groeide door zich handig te presenteren als een alternatief voor de grootbanken. Zonder dure kantoren, maar met een hoge spaarrente. In feite een Nederlandse kopie van ING Direct. DSB kreeg in december 2005 een vergunning en wist binnen vier jaar 4 miljard euro aan spaargeld aan te trekken.

Ondernemers als Dirk Scheringa denken in kansen, in een glas dat half vol is. Bankiers denken in risico's, in een glas dat half leeg is. Scheringa heeft zich nooit willen omringen met zulke behoudende types. Hij rekruteerde liever in een netwerk van VVD-leden dan dat hij the best and the brighest uit de bankwereld aantrok.

Maar Scheringa haalde toch Gerrit Zalm binnen? Klopt, maar hij was aanvankelijk slechts 'chief economist' tot hij in december 2007 financieel bestuurder werd. Hij bleef maar een jaar, tot eind 2008. En Zalm was financieel deskundig, maar geen bankier. Dat hoeft geen bezwaar te zijn, als die zich maar omringd weet door ervaren krachten (zoals nu bij ABN Amro). Dat was bij DSB niet het geval.

Daarna heeft DSB kostbare tijd verloren. Het duurde vier maanden tot een opvolger werd gevonden in Frank de Grave - ooit adjunct secretaris van ABN Amro, maar evenmin bankier - maar die was binnen twee maanden weer weg, al of niet ontslagen omdat hij te veel kritische vragen stelde.

Robin Linschoten, alweer een VVD-lid, werd pas afgelopen zomer benoemd tot chief risk officer.

DNB oefende het afgelopen jaar druk op Scheringa uit om zijn organisatie te professionaliseren. De twee waren dicht bij een akkoord. Zowel Scheringa als Hans van Goor, de voormalige langeafstandszwemmer die operationeel directeur was, zouden terugtreden als bankbestuurders en opgevolgd worden door een ervaren bankier.

Dit scenario werd door de bankrun ingehaald. De ervaren bankier in kwestie, voormalig ABN Amro-bestuurder Joost Kuiper, loopt overigens wel rond in Wognum, maar nu als curator.

Samengevat: Scheringa heeft te laat ingezien dat een bank gerund moet worden door professionals, door mensen die hem ook tegenspreken.

2. Spaarders zijn flexibeler dan polishouders. Dat heeft Scheringa niet op tijd ingezien.

Zo eenvoudig als je via internet een rekening opende bij DSB Bank, zo makkelijk haalde je tot maandag 12 oktober je geld er weer weg.

Dat heeft Scheringa niet ingezien. Terwijl Aegon, SNS en al die andere verzekeraars akkoorden sloten over woekerpolissen, bleef DSB volharden in stilzwijgen of ontkenningen. Het was gewend aan ontevreden polishouders en hypotheeknemers die niet een-twee-drie van hun producten af konden.

Met die houding maakte DSB zich kwetsbaar voor gegriefde klanten en voor een bijter als Pieter Lakeman. Toen hij in juni dit jaar de arena betrad, hadden alle alarmbellen in Wognum moeten afgaan. Deloitte, Ahold, KPN, ze zijn allemaal in het verleden achtervolgd door de man, en regelmatig met succes.

Vertrouwde Dirk op zijn imago als selfmade ondernemer en hoopte hij erop dat de storm wel weer zou overdrijven?

Pas toen dit voorjaar televisieprogramma's de bank onder vuur namen, kwam er beweging in Wognum. Was men bereid te praten en voor individuele klanten oplossingen te zoeken. Te laat, te langzaam, want het eerste akkoord kwam pas begin deze maand tijdens de bankrun. Net als de excuses van Dirk.

Wat rest is een wrange conclusie: goede ondernemers zijn zelden goede managers.