ANALYSE – Vooraf werden belastingen en het klimaatbeleid vooral genoemd als mogelijke struikelblokken in de formatiegesprekken tussen CDA, VVD, D66 en GroenLinks.
Dat migratie het struikelblok bleek te zijn, komt dan ook wel een beetje als een verrassing.
Maar, laten we eerlijk zijn: Met de afgelopen campagne in het achterhoofd is dat helemaal niet zo gek. Migratie was – wederom – een ontzettend belangrijk twistpunt, terwijl het tegelijkertijd wel erg weinig over het klimaat ging.
Het kwam dus niet helemaal uit de lucht vallen.
Zoals voor deze onderhandelingen al veelvuldig is besproken, zal er nu worden gekeken naar ChristenUnie. GroenLinks was gezien de meerderheid in beide Kamers de eerste keuze, maar ook ChristenUnie biedt een krappe meerderheid.
De partij wordt al lange tijd gezien als een optie die misschien beter zal passen bij de VVD en CDA. De hoge milieubelastingen van GroenLinks werden vaak als een stap te ver gezien voor de twee rechtse partijen - totaal idioot, in de woorden van Sybrand Buma -, ChristenUnie leek wat dat betreft een wat realistischere optie.
ChristenUnie in beeld
Maar het blijkt dus niet te gaan om belastingen. Nu migratie nadrukkelijk wordt genoemd als struikelblok, betekent dat dat een formatie met ChristenUnie ook beslist niet makkelijk wordt. De partij onder leiding van Gert-Jan Segers heeft ook bepaald geen rechtse agenda op het gebied van migratie (en laten we D66 niet vergeten, die ook een veel soepeler migratiebeleid voor ogen hebben dan CDA en VVD).
Om maar even de eerste alinea van dit hoofdstuk in het ChristenUnie-verkiezingsprogramma te citeren:
Nederland is een veilige plek voor mensen die vluchten voor oorlog, vervolging en onderdrukking. De Bijbel spoort ons aan de vreemdeling lief te hebben als onszelf - “de vreemdeling mag je niet onderdrukken, heb hen lief als jezelf” (Leviticus 19:34) - en de ander geen kwaad te doen - onderdruk geen vreemdelingen en armen en wees er niet op uit een ander kwaad te doen” (Zacharia 7:10). Vanuit mededogen en recht bieden we opvang aan asielzoekers: “De Here uw God is de God, die wees en weduwe recht doet en de vreemdeling liefde bewijst door hem brood en kleding te geven” (Deuteronomium 10:18-20).
De toon van ChristenUnie op het gebied van migratie is - net als dat van D66 overigens - beduidend anders dan die van de twee andere partijen, VVD en CDA. ChristenUnie, D66 en GroenLinks zijn verder vóór verruiming van het kinderpardon, terwijl CDA en VVD dat juist niet willen.
Ook op het gebied van klimaat lijkt ChristenUnie vaak meer op GroenLinks dan op het CDA of de VVD. En laten we niet vergeten dat ChristenUnie ook een hoop twistpunten veroorzaakt bij typische D66-onderwerpen in de sociaal-liberale hoek, zoals de Wet waardig levenseinde, bijvoorbeeld, of de Wietwet.
Door simpelweg de kleinste partij in te ruilen met een andere centrum-linkse partij, is het probleem dus nog lang niet uit de lucht.
Met dat in het achterhoofd is het niet zo gek dat de vier fractievoorzitters van CDA, VVD, D66 en GroenLinks zich bijzonder mild uitlaten na het stuklopen van de onderhandelingen. Er waren geen wijzende vingertjes of verwijten.
Zij begrijpen waarschijnlijk ook dat kans dat een volgende poging wel lukt - met welke partij dan ook - is ongeveer net zo groot als de zojuist mislukte formatiepoging. En dat ze elkaar we weer eens nodig kunnen hebben.