Is AI en auteursrecht echt een probleem?

Dit artikel verscheen eerder in de wekelijkse Business Insider Tech-Update. Deze nieuwsbrief ook ontvangen? Schrijf je dan onderaan deze pagina in.

OPINIE – Tot enkele maanden geleden was kunstmatige intelligentie, oftewel AI, voor veel mensen nog een ver-van-hun-bed-show. Het werd vooral gebruikt door bedrijven om ingewikkelde materie te versimpelen. Maar nu lijkt het ineens mainstream geworden. Je kunt je foto’s in de Lensa-app invoeren, een paar euro betalen en je krijgt door AI gemaakte kunstwerken van jouw hoofd. Of je probeert een gesprek aan te knopen met de slimme chatbot ChatGPT, die om deze reden maar niet uit het nieuws verdwijnt.

Met het schijnbaar ineens beschikbaar zijn van AI voor iedereen, beginnen mensen zich logischerwijs ook zorgen te maken over de impact ervan. En aangezien we het hier voornamelijk over afbeeldingen en teksten hebben, zijn het vooral de creatieven die aan de bel trekken. Want als de ontwikkeling zo snel gaat, dan zouden ze over een dag of twee ineens zonder werk en dus zonder inkomsten kunnen zitten.

Naast dat het allemaal niet zo snel gaat, opperen de beltrekkers naast hun mogelijke baanverlies ook een ander, meer valide punt: hoe zit het met auteursrechten. De software put zijn ‘inspiratie’ immers uit het werk dat mensen hebben gemaakt. Zonder die input kan AI helemaal niets. En ik zet hierbij ‘inspiratie’ tussen aanhalingstekens, omdat het in sommige gevallen ook gewoon ‘stelen’ kan zijn.

In die dataset waaruit de AI zijn ‘inspiratie’ haalt, zit dus de bron, maar ook de oplossing van het probleem. En daarmee is het eigenlijk helemaal geen probleem meer. De data waarmee AI gevoerd wordt, mag namelijk niet gestolen zijn.

Laten het vergelijken met hoe de media werkt met afbeeldingen, foto’s of teksten. Beelden mogen worden gebruikt als daar toestemming voor is. Die kan men verkrijgen op verschillende manieren, waarvan er één natuurlijk een transactie is.

Natuurlijk kan je zeggen dat AI doet wat mensen ook doen: beelden en teksten gebruiken als inspiratie voor een uniek eigen gemaakt werk. Een mens ‘steelt’ eigenlijk altijd ideeën van anderen door simpelweg te leven, te zien, te horen en te voelen. Alles waarmee hij of zij in aanraking komt kan gebruikt worden voor het schilderij dat dit weekend gemaakt wordt. En bovendien zet de mens zijn eigen naam onder het schilderij dat zij onbewust gemaakt heeft op basis van werk van anderen. Toch noemen we dit niet ‘stelen’.

Gelukkig gaat dit argument niet op voor AI-software. Die inspireert zichzelf niet, het baseert zich op keiharde data. Het maakt nieuwe data door ingevoerde data te herstructureren en dus te hergebruiken. En dat zou betekenen dat dit alleen mag met bronmateriaal waar goedkeuring voor is gegeven.

En daar zit de crux. Degene die de AI van data voorzien, moeten dit doen met data waar ze toestemming voor hebben om het voor AI-doeleinden te gebruiken. Niet simpelweg alle afbeeldingen of teksten van Google trekken, invoeren en hopen dat alles goed gaat.

Daarnaast moet ook degene die de toestemming aan het bedrijf achter de AI verkoopt, er goed rekening mee houden dat je niet een enkele foto of tekst verkoopt, maar dat je iets verkoopt dat als basis voor duizenden andere gelijksoortige producten kan dienen.

Het afstaan van jouw werk aan AI kan in essentie betekenen dat je jouw creatieve werk, en de inspiratie hiervoor, overgeeft aan een softwarepakket dat hiermee duizenden gelijkwaardige producten kan produceren. En daaronder komt niet jouw naam te staan, want jij hebt het immers niet gemaakt. Je was een van de vele duizenden inspiratiebronnen die zijn gebruikt om tot het nieuwe door AI gemaakte werk te komen.

Hoe het dan zit met de materialen die AI produceert en wie hiervoor de credits moet krijgen?. Ik vroeg chatbot ChatGPT naar zijn mening over auteursrecht en AI. Hij betrok het direct op zichzelf en vond dat we ook rekening met zijn rechten moesten houden. Dit was zijn antwoord.

"Deze discussie is van groot belang, aangezien AI steeds vaker wordt gebruikt in verschillende creatieve velden, zoals muziek, kunst en literatuur. Als AI-werk niet onder het auteursrecht valt, kan dit leiden tot het plagiaat van AI-werk en het ondermijnen van de rechten van de AI-auteurs."

LEES OOK: Zijn streamingbedrijven incompetent?