Juist bedrijven die krediet aanvragen, blijken vaak weinig levensvatbaar. Daarom is het terecht dat banken hen leningen weigeren, betoogt Z24’s nieuwe columnist Sandra Phlippen.

Investeringen zijn de bougie die de vlam onder de economie moet aanjagen. Investeringen zorgen voor arbeidsplaatsen, waardoor mensen meer inkomen en dus meer koopkracht hebben. Ondernemers ontwaren daardoor nieuwe business, willen meer investeren en creëren weer meer arbeidsplaatsen.

Het ontbreekt sinds de crisis aan investeringen en de overheid wil daar wat aan doen. Het kabinet schijnt op Prinsjesdag met een ‘groeibrief’ te komen, geschreven door minister Henk Kamp. De brief moet aanwijzingen geven over hoe we die bougie weer droog en ontvlambaar krijgen. Mogelijk zitten er subsidies en garanties in het vat in lijn met het actieplan mkb-financiering zoals dat deze zomer weer is uitgebreid.

Waar zit het probleem?

Maar voordat er subsidies of garanties uit de kast worden getrokken, moeten we eerst weten waar het probleem zit. Is het de vraag naar krediet die uitblijft omdat er in de economie gewoon geen groeikansen zijn? Hebben ondernemers een duwtje nodig door negatieve reële rente waardoor geld oppotten duur wordt?

Als de kredietkraan zelf dicht zit, is het een aanbodprobleem. Dan zijn het weer eens de banken. Banken willen of kunnen ze geen risico’s nemen door de gedwongen balansversterking en er is vrij weinig concurrentie die hen tot kredietverlening dwingt.

Onderzoekers van De Nederlandsche Bank komen in rap tempo met nieuwe resultaten die licht werpen op dit probleem. Waar komen die uitblijvende investeringen precies vandaan?

Zwakke bedrijven vragen krediet aan

Om te beginnen zijn de investeringen vooral gedaald onder een relatief kleine groep bedrijven die van bankkrediet afhankelijk zijn. Die investeringen zijn gedaald omdat bancaire kredietaanvragen zijn afgewezen. Het lijkt daarom logisch de banken te stimuleren deze kredietaanvragen van het mkb te honoreren en niet af te wijzen. Bijvoorbeeld door als overheid garant te gaan staan voor een deel van de risico’s die daaraan verbonden zijn.

Toch zou dit wel eens een heel slecht idee kunnen blijken. Want is het wel kredietwaardig krediet? De nieuwe DNB-studie van Jasper de Winter die binnenkort in het economenvakblad ESB verschijnt, suggereert van niet. Kredietaanvragen van het mkb blijken afkomstig van financieel zwakke bedrijven. Hun afwijzing is mogelijk terecht.

Daarbij gaat het hier om een vrij uniek Nederlands verschijnsel. In de rest van Europa blijken de aanvragers en de niet-aanvragers van bankkrediet financieel even sterk. Maar bij ons zijn het de financieel zwakke bedrijven die krediet aanvragen en die worden dus goeddeels terecht afgewezen.

Leven aan een staatsinfuus

Waarom het bij ons vooral de zwakke bedrijven zijn die krediet aanvragen weten we niet. Misschien heeft het te maken met het gemak waarmee Nederlandse werknemers ondernemer worden. We hebben in vergelijking met andere Europese landen heel veel kleine ondernemers. Veel ondernemers maar weinig innovatie en groei. Zou dat betekenen dat er misschien ook veel meer bedrijven zijn met kansloze businesscases? Gelukkig zijn er in dat geval de banken die er een stokje voor steken.

Is het dan een goed plan om met staatsgaranties de risico-inschatting van banken teniet te doen bij het geven van een lening aan het mkb? Nee dus! Henk Kamp kan het allerbeste even op z'n handen blijven zitten. Als hij verkeerd ingrijpt, kan dit de opmaat zijn naar een zeepbel van kwakkelende bedrijven die blijven leven aan een staatsinfuus.

Oeps! We konden je formulier niet vinden.

Sandra Phlippen is hoofdredacteur van het economisch vakblad ESB.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl