Werkgeversclub VNO-NCW wil snel af van afhankelijkheid Russisch gas

Europa moet op een zo snel mogelijk van de afhankelijkheid van olie en gas uit Rusland af. Dat vindt voorzitter Ingrid Thijssen van ondernemersorganisatie VNO-NCW. In televisieprogramma Buitenhof heeft ze gezegd dat dit niet alleen betekent dat de energietransitie moet worden versneld, er zou ook moeten worden gekeken naar de mogelijkheid om bijvoorbeeld meer gas uit Noorwegen of Qatar te halen.

De overgang naar duurzame energie zou best nog een tandje sneller kunnen, erkende ze. Maar op de heel korte termijn zou dat niet helpen. “We hebben niet morgen opeens een kerncentrale of extra windmolens”, legde ze uit. “Europa moet ook voor de korte termijn een rekensom maken: hoeveel energie heeft Europa nodig en waar kun je dat vandaan halen?”

Thijssen heeft de laatste dagen met tal van ondernemers gesproken naar aanleiding van de oorlog in Oekraïne. “De zorgen zijn groot en er is veel onzekerheid over de sancties”, benadrukte ze. Bedrijven die actief zijn in het gebied maken zich volgens de belangenbehartiger van het bedrijfsleven in de eerste plaats zorgen over het welzijn van hun personeel. Maar daarnaast leven er in de achterban van VNO-NCW ook veel zorgen over bijvoorbeeld de beschikbaarheid van grondstoffen en de flink gestegen energieprijzen.

Eerder op de dag benadrukte voormalig Shell-topman Jeroen van der Veer in tv-programma WNL Op Zondag dat het niet slim is om straks helemaal geen gas uit Rusland meer af te nemen. Zoals hij eerder deze week al in een interview met NRC betoogde, zou Rusland nog onberekenbaarder kunnen worden als de invoer van Russisch gas helemaal tot nul wordt teruggebracht.

Het lijkt hem daarom verstandiger om precies zoveel Russisch gas te blijven afnemen dat de Russen beseffen dat als zij de toevoer van gas stilleggen, West-Europa vrij snel een alternatief heeft. Dat zou de "beste onderhandelingspositie" opleveren.

Visa en Mastercard doen Rusland in de ban

Veel grote bedrijven in de wereld hebben afgelopen week meteen de knoop doorgehakt om zich terug te trekken uit Rusland. Ook verschillende Nederlandse bedrijven hebben stappen in die richting aangekondigd. Maar zo eenvoudig als 'je moet daar weg' is het niet, herhaalde Thijssen. Ze onderstreepte nogmaals dat er ook morele overwegingen denkbaar zijn om juist in Rusland te blijven. "Bijvoorbeeld je medewerkers daar. Je zult een fabriek hebben met duizend mensen die afhankelijk van je zijn."

Ook de creditcardmaatschappijen Visa en Mastercard schorten alle activiteiten in Rusland op en alle creditcards die in het land zijn uitgegeven werken niet langer in het buitenland. Passen die zijn uitgegeven door financiële instellingen buiten Rusland werken ook niet meer in het land.

"We zijn genoodzaakt te handelen na de niet-uitgelokte Russische invasie van Oekraïne en de onaanvaardbare gebeurtenissen waarvan we getuige zijn geweest", zegt topman Al Kelly van Visa. "We betreuren de impact die dit zal hebben op onze gewaardeerde collega's en op de klanten, partners, verkopers en kaarthouders die we in Rusland bedienen. Deze oorlog en de voortdurende bedreiging van vrede en stabiliteit vragen om een reactie in overeenstemming met onze waarden."

Volgens Visa kunnen Russische kaarthouders nog wel in hun eigen land goederen en diensten met de creditcard aanschaffen, maar verwerkt het bedrijf de transacties niet meer. Dat zal door een Russisch bedrijf gebeuren. Visa- en Mastercard-producten die door Russische banken zijn uitgegeven, blijven werken totdat ze verlopen, zei de Russische centrale bank in een verklaring.

Visa en Mastercard hebben begin deze maand al meerdere Russische financiële instellingen van hun netwerk geblokkeerd. Daarmee voldeden de Amerikaanse bedrijven aan de sancties die zijn opgelegd tegen Rusland vanwege de invasie in Oekraïne.

De sancties zouden de creditcardmaatschappijen ook verplichten om de toegang tot het netwerk op te schorten voor Russen en Russische instellingen die op een zwarte lijst staan. De Verenigde Staten en onder meer de Europese Unie hebben verschillende Russische financiële bedrijven aan de lijst toegevoegd, waaronder de centrale bank van het land en de op één na grootste kredietverstrekker VTB.

Kredietstatus Rusland verslechtert volgens Moody's in rap tempo

De kredietwaardigheid van Rusland is in enkele dagen tijd nog verder teruggelopen, nu het Westen het land steeds meer de rug toekeert vanwege de oorlog in Oekraïne. Daarop wijst het toonaangevende ratingbureau Moody's dat de status van Rusland onlangs al tot junk verlaagde.

Bij de firma gaat het oordeel nu van B3 naar Ca, wat betekent dat het risico op wantbetalingen nu nog groter wordt geacht. De afwaardering hangt volgens een verklaring van Moody's samen met "ernstige zorgen" over de bereidheid en het vermogen van Rusland om verplichtingen ten aanzien van schulden na te komen.

Enkele uren voor het besluit van Moody's ondertekende de Russische president Vladimir Poetin nog een decreet dat de Russische regering en Russische bedrijven toestaat om buitenlandse schuldeisers in roebels af te rekenen. De Russische munt is afgelopen week echter fors in waarde gedaald.

Kredietbeoordelaars als Moody's en Fitch hadden de rating van Rusland onlangs al verlaagd vanwege de internationale sancties die door het Westen aan Rusland zijn opgelegd als reactie op de invasie van Oekraïne. Het was niet de eerste keer dat Rusland werd afgewaardeerd tot junk. Moody's en S&P namen begin 2015 beide soortgelijke stappen nadat de annexatie van de Krim en de kelderende olieprijzen een valutacrisis in Rusland veroorzaakten.

LEES OOK: Britse inlichtingendienst: Russen richten zich op steden – evacuaties Russische stad Marioepol weer gestaakt