- De thuisbatterij in combinatie met zonnepanelen zou er in theorie voor kunnen zorgen dat je onafhankelijk zou kunnen worden van stroom van energieleveranciers.
- Daarmee zou je dus de stijgende energieprijzen kunnen ontwijken en flink geld besparen.
- We kijken naar hoe een accu voor thuis in de praktijk werkt. Niet alleen voor de portemonnee, maar ook voor het milieu.
- Lees ook: Zonnepanelen in combinatie met de accu van je elektrische auto voor stroom in huis: kan dat?
Als je zonnepanelen hebt, dan klinkt het wellicht logisch om daar nog een thuisbatterij naast te zetten. Daarmee zou je in theorie helemaal onafhankelijk kunnen worden van energieleveranciers en dus de stijgende energieprijzen die ze rekenen. Maar helaas blijft het hier vooral bij theorie, want met een accu in huis lijkt voldoende besparing niet haalbaar op dit moment.
De oorzaak hiervoor is simpel: de zogenoemde salderingsregeling voor zonnepanelen zorgt ervoor dat het stroomnet een gratis thuisbatterij is. Je levert de met zonnepanelen opgewekte stroom overdag terug aan het net en haalt de stroom er ’s avonds weer uit, op het moment dat je relatief veel verbruikt. Je betaalt met de salderingsregeling alleen voor de netto afname van stroom van je energieleverancier.
Helemaal gratis is het niet, want je betaalt vaste kosten voor het netbeheer en de energie-aansluiting, maar die zijn relatief zeer beperkt vergeleken met de aanschaf van een echte accu voor thuis.
En zelfs met de combinatie van een thuisbatterij en zonnepanelen kan vaak je nog niet helemaal van het stroomnet af. Het kan immers goed zijn dat je niet genoeg zonnepanelen kunt plaatsen om voldoende elektriciteit op te wekken om in je totale stroombehoefte te voorzien.
Tien zonnepanelen brengen gemiddeld 8,8 kWh per dag op. Dat is mogelijk niet genoeg voor het piekverbruik in de winter.
Is de thuisbatterij rendabel zonder salderingsregeling voor zonnepanelen?
Van belang in dit verhaal is wel dat de salderingsregeling vanaf 2025 wordt afgebouwd. Dit betekent dat de impliciete subsidie die eigenaren van zonnepanelen krijgen op stroom die ze terugleveren aan het net, geleidelijk verdwijnt. Lees hier hoe dat precies in z'n werk gaat.
Wordt een accu in huis hiermee aantrekkelijker? Helaas is daarop nu nog geen goed antwoord te geven. Dat komt voornamelijk door de kosten de batterij. Die komt volgens prijsvergelijker Solvari.nl al snel op een 5.000 tot 8.000 euro inclusief installatie, maar exclusief de BTW.
Solvari verwacht dat de prijzen van thuisaccu's de komende jaren flink zullen dalen tot ongeveer 4.000 euro voor een complete installatie. En dan wordt de thuisbatterij, zelfs met een nog gedeeltelijk actieve salderingsregeling misschien wel interessant.
Om hier een beeld van te krijgen hebben we gekeken hoe hoog de jaarlijkse energierekening zou worden zonder thuisbatterij. Dat zijn dan ook gelijk de besparingen die gerealiseerd worden als er wel een thuisbatterij geïnstalleerd zou zijn, want dan hoef je geen stroom van een energieleverancier af te nemen.
In dit rekenvoorbeeld werken we met een dagelijkse opbrengst van zonnepanelen van 7,5 kWh, wat gelijk staat aan het gemiddelde dagelijkse verbruik van een gemiddeld Nederlands gezin.
Volgens Milieu Centraal gebruiken Nederlanders zo’n 30 procent van de door de zonnepanelen opgewekte energie zelf, en salderen ze zo’n 70 procent. We rekenen dus met 70 procent van het totaalverbruik dat normaal zou plaatsvinden.
Een Nederlands huishouden verbruikt gemiddeld 2.738 kWh per jaar. Stel dat je dit volledig via zonnepanelen opwekt en 30 procent daarvan direct verbruikt, terwijl de rest in eerste instantie wordt gesaldeerd. Het gaat dan om 1.916 kWh die op verschillende momenten wordt teruggeleverd en weer afgenomen van het stroomnet. Met de salderingsregeling is dit kostenneutraal, omdat de vergoeding voor het terugleveren aan het net en het weer afnemen van de stroomleverancier gelijk is.
Het afbouwen van de salderingsregeling betekent dat de vergoeding voor de teruglevering van zonnestroom aan het net systematisch omlaag gaat.
Voor de kosten van het afnemen van stroom via de energieleverancier nemen we de maximale stroomprijs onder het prijsplafond van 2023 in acht. Dit doen we om twee redenen: ten eerste weten we niet zeker of het prijsplafond na volgend jaar verlengd wordt. Tweede geeft het een conservatief beeld van de besparingen mocht het prijsplafond in 2024 verdwijnen, zoals het kabinet Rutte momenteel aangeeft.
We rekenen dus met 0,40 euro per kWh als kosten van de stroom die je afneemt van de energieleverancier. De kale terugleververgoeding van zonnestroom verschilt per energieleverancier. We gaan hier uit van een gemiddelde van 10 cent per kWh. Hiermee komen de netto kosten per kWh op 0,30 euro als de salderingsregeling wordt afgebouwd.
Als dat gebeurt, stijgt de energierekening en daarmee dus ook het voordeel van zelf stroom opslaan versus energie terugleveren aan het net. In de tabel hieronder geven we weer hoe de energiekosten op basis van bovengenoemde aannames stijgen in de periode dat de salderingsregeling wordt afgebouwd.
Zoals je kunt zien, heb je een thuisbatterij met afbouw van de salderingsregeling zelfs na zeven jaar nog niet terugverdiend in dit scenario. En zelfs als een installatie rond de 4.000 euro uitkomt, is die na zeven jaar nog niet rendabel.
En let wel: we gaan in dit scenario uit van een situatie waarbij zonnepanelen de volledige stroomvoorziening van 2.738 kWh per jaar kunnen opvangen. In de realiteit is dit voor huizen met beperkte dakruimte niet altijd mogelijk.
Pas als de overheid met subsidies op thuisbatterijen gaat komen, wordt de installatie ervan interessant. En dat is te zien in onze buurlanden Duitsland en België, waar de batterijen veelal geïnstalleerd worden bij de aanschaf van zonnepanelen, maar alleen omdat de overheid dat stimuleert.
Dat maakt ook dat in de toekomst subsidies voor Nederland niet zijn uitgesloten. Sterker nog, er wordt al voorzichtig over gesproken in de Tweede Kamer, maar daar wordt nu, voornamelijk door de salderingsregeling, nog weinig mee gedaan.
En die rijdende accu dan?
Thuisbatterij is natuurlijk vergelijkbaar met de batterij op wielen, maar het belangrijkste verschil is dat de thuisbatterij doorgaans overdag klaarstaat om opgeladen te worden. Voor een elektrische auto geldt dat meestal niet.
Maar een elektrische auto kan vaak tien keer meer stroom opslaan dan een thuisbatterij, dus is het minder erg als hij af en toe een dagje weg is, of ergens anders aan de lader staat.
Kanttekening van de auto als batterij voor thuis is dat hij opgeladen wordt met de opbrengst van de zonnepanelen en deze energie ook zelf verbruikt. Dat kan vervolgens niet meer in het huis worden gebruikt.
Wil je de lading in de auto ook voor het stroomverbruik in huis gebruiken, dan moet je toch meer stroom ergens vandaan halen. Dat kan dus meer zonnepanelen, of een windmolen in de achtertuin betekenen. Anders komt het stroomnet toch weer om de hoek kijken.
De thuisbatterij gebruiken om de accu van de auto te laden voor het rijden klinkt in eerste instantie dan ook als een interessant alternatief. De 70 procent die je zelf niet verbruikt kan de auto mooi gebruiken. Dat scheelt in de kosten. Maar dan heb je het over een lading van tussen de 5 en 10 procent voor de auto. Niet bepaald noemenswaardig en vaak niet genoeg voor woon-werkverkeer.
Laten we even kijken naar de populairste elektrische auto, de Tesla Model 3. Die verbruikt 14,6 kWh per 100 kilometer.
Hierboven gingen we uit van een opbrengst uit de zonnepanelen van 7,5 kWh per dag, waarvan 30 procent al direct in de woning wordt verbruikt. Daarmee is er nog 5 kWh per dag over die bijvoorbeeld naar de accu van de Tesla kan. Daarmee kun je ongeveer 35 kilometer rijden. In theorie is dit genoeg voor de dagelijkse aantal kilometers van de gemiddelde Nederlandse automobilist, maar in de praktijk zal het ongetwijfeld tegenvallen.
Natuurlijk beperken we ons bij dit voorbeeld wel tot een huishouden met zonnepanelen en een elektrische auto die alleen thuis aan de lader gaat. In de praktijk zal de auto ook op andere plaatsen opgeladen worden, en dus stroom mee naar huis brengen voor de momenten dat deze het meest nodig is.
Accu in huis beter voor het milieu?
Maar hoe je het ook wendt of keert, de thuisbatterij is op dit moment geen goede financiële beslissing. Terugverdienen duurt lang, als dat al haalbaar is. Maar hoe zit het dan met het milieu? Is het dan in ieder geval beter voor onze toekomst?
Daarvoor moeten we kijken naar de CO2-uitstoot die er gemiddeld genomen bij respectievelijk het produceren van grijze stroom en de fabricage van accu's voor thuis wordt uitgestoten. Voor Nederlandse netstroom uit fossiele bronnen is dat vrij eenvoudig te achterhalen, want dit houdt de overheid bij. Dit komt neer op 315 gram per kWh.
Voor de productie van een thuisbatterij is het wat lastiger te achterhalen hoeveel CO2-uitstoot daarmee gepaard gaat. Dat heeft enerzijds te maken dat verschillende thuisbatterijen op verschillende manieren worden gemaakt en dus ook een verschillende CO2-voetafdruk hebben.
Daarnaast is het ook enorm moeilijk om te bepalen hoeveel uitstoot er vrijkomt bij de vergaring en verwerking van de benodigde grondstoffen. Daar komt nog eens bij dat niet alle batterijen dezelfde chemische samenstelling hebben. Dit is afhankelijk van de fabrikant.
Gelukkig zijn er meerdere partijen die uitvoerig onderzoek deden naar deze materie. Onder andere de Amerikaanse universiteit MIT en het Zweedse onderzoeksinstituut IVL onderzochten hoeveel CO2 er vrij komt bij de productie van een lithium-ion batterij van 1 kWh.
De uitkomst van de twee onderzoeken ligt niet heel dicht bij elkaar. De Amerikanen komen uit op een gemiddelde van 115 kg CO2 per kWh, terwijl de Zweden uitkomen op minder: 83,5 kg CO2 per kWh.
Voor de productie van een batterij van 8 kWh kom je dan uit tussen de 668 kilogram en 920 kilogram CO2 die in onze atmosfeer terechtkomt. Zet je deze cijfers af tegen CO2- uitstoot die het gevolg is van de productie van grijze stroom, dan blijkt dat de thuisbatterij al na iets meer dan een jaar beter voor het milieu is. Een jaar grijze stroom van het net tappen kost namelijk 604 kg CO2.
Zoals je kunt zien liggen de cijfers voor de CO2-uitstoot vrij dicht bij elkaar. In alle gevallen is de thuisbatterij na maximaal twee jaar beter voor het milieu dan het gebruik maken van de ‘gratis thuisbatterij’ door het afnemen van grijze stroom van je energieleverancier.
Om af te sluiten is het belangrijk om nog aan te halen dat het nog niet helemaal duidelijk is hoelang thuisbatterijen meegaan. Verwacht wordt tussen de tien en twintig jaar. En dat is nogal een breed begrip.
De meeste fabrikanten geven garantie tussen de acht en tien jaar, en die rekenen meestal vrij conservatief. Er wordt dan ook verwacht dat een goede thuisbatterij zeker vijftien jaar mee moet gaan. Binnen die periode zouden ze allemaal hun investering terugverdiend moeten hebben.
