Volgens de dinsdag gepubliceerde Trendnota Arbeidszaken Overheid werkten er
eind 2008 123.000 mensen bij de Rijksoverheid, eind 2007 waren dit er
123.000 en eind 2006 120.000. Tussen eind 2006 en eind 2008 is het aantal
Rijksambtenaren dus toegenomen.

Kleiner en beter
Dit is in schril contrast met het beleidsprogramma van dit kabinet. Daarin
stond te lezen dat de Rijksoverheid kleiner en beter moet. De
beleidsonderdelen moesten daarom met 20 procent slinken, de ondersteuning
met 25 procent en de inspecties met 20 procent.

Eind mei maakte minister Guusje ter Horst van Binnenlandse Zaken bekend dat de
Rijksoverheid in vergelijking met de nulmeting eind 2006 al met 2.137
voltijdsbanen (fte’s) was ingekrompen en dat dit betekende dat de overheid
sneller afslankt dan gepland. De vraag is dus hoe deze cijfers zich
verhouden tot wat er in de Prinsjesdagstukken te lezen staat.

Verschil?
Volgens een woordvoerder van het ministerie zit het verschil erin dat de
Trendnota het over werkzame personen heeft en Ter Horst het eerder over
fte’s had. Omdat er ook mensen in deeltijd werken zijn beide cijfers de
woordvoerder niet te vergelijken.

In de Trendnota staat echter ook dat Rijksambtenaren gemiddeld 0,93 procent
van de tijd werken en dat dit cijfer al jarenlang stabiel is. Dit betekent
dat ook als je het aantal werkzame personen uit de Trendnota omrekent tot
fte’s er een stijging te zien is.

In het verlengde van deze toename zijn bovendien ook de loonkosten voor
Rijksambtenaren tussen 2006 en 2008 toegenomen van 6 tot 6,6 miljard euro
per jaar.

ZBO's
Kijk je naar waar het verschil er dan in kan zitten, dan blijkt dat Ter Horst
in haar eerdere rapportage ook de ambtenaren werkzaam bij zelfstandige
bestuursorganen (ZBO's) als UWV en TNO mee heeft geteld. "De
taakstelling om de Rijksdienst in 2011 met 12.800 fte's te hebben
teruggebracht, geldt voor de ministeries én hun ZBO's", bevestigt
de woordvoerder van het ministerie van Binnenlandse Zaken.

De Trendnota heeft geen betrekking op de ZBO's. Dat zou erop kunnen wijzen dat
de afname van het aantal fte's waar ter Horst het over had voornamelijk
gerealiseerd moet zijn bij de ZBO's. Dat lijkt te kloppen.

Uit de nota die minister ter Horst eind mei naar de Tweede Kamer heeft
gestuurd, valt op te maken dat de afname van de ruim 2.000 fte's voor het
overgrote deel voor rekening komt van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW)
en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW).

UWV
De reductie bij SZW is deels het gevolg van de fusie tussen
uitkeringsinstellingen UWV en CWI. Bij OCW is de daling in zeer sterke mate
het gevolg van reorganisaties bij de twee ZBO's: De Nederlandse Organisatie
voor Wetenschappelijk Onderzoek en TNO, zo staat in de eerdere nota te
lezen.

Volgens Binnenlandse Zaken zijn er echter weldegelijk ook op de ministeries
zelf banen verdwenen.

Hoe het dan komt dat in de Prinsjesdagstukken staat dat er in 2008 meer
Rijksambtenaren waren dan in 2006? De woordvoerder: "Op grond van
besluitvorming van het vorige kabinet is er sprake van een
personeelsuitbreiding op enkele terreinen, die doorloopt in deze
kabinetsperiode. Op grond daarvan zijn bijvoorbeeld de AIVD en de
Belastingdienst uitgebreid. Er heeft dus een uitbreiding plaatsgevonden bij
de uitvoerend diensten, want het beleid en de ZBO's zijn gekrompen."

Toch een toename dus, maar wel alleen bij de uitvoerende diensten wat de
schuld is van het vorige kabinet. Dit komt gedeeltelijk overeen met wat er
in de nota die Ter Horst in mei naar de Tweede Kamer stuurde staat, namelijk
dat er hoewel het aantal fte's over de hele linie is afgenomen er ook wel
banen zijn bijgekomen omdat het vorige kabinet daar al toe had besloten,
maar ook omdat de de Tweede Kamer steeds om dingen vraagt.

Publieke omroep
Opmerkelijke punten van zorg die ook in deze nota genoemd worden zijn verder
dat de publieke omroep met iets meer dan 20 procent is toegenomen. En dat
ambtenaren als gevolg van de crisis tegenwoordig minder vaak uit zichzelf
weggaan bij de overheid.

Wat de daling bij de ZBO's betreft is de vraag hoe structureel die is. UWV
heeft inmiddels alweer aangekondigd dit jaar 2.300 nieuwe mensen te willen
aannemen. Doordat meer mensen werkloos raken heeft de uitkeringsinstantie
het namelijk extra druk. Bij TNO moesten mensen weg doordat er als gevolg
van de crisis minder opdrachten vanuit de markt binnenkwamen. Zijn die dan
weer nodig als de economie weer aantrekt?

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl