Collega’s, gelukkig zijn ze meestal een zegen. Maar er zitten figuren tussen die het bloed onder je nagels vandaan halen. Om je goede humeur en productiviteit te bewaken, is het van belang om te kunnen gaan met dit soort rotte appels.
Veel hangt af van acceptatie of juist hoe je rationeel omgaat met de situatie, schreef managementprofessor Robert Sutton van Stanford University al in zijn boek The No Asshole Rule.
Voor het volgende werk dat hij publiceert, The Asshole Survival Guide, sprak hij met mensen zoals jij en ik die met de nodige klootzakken op kantoor te maken hebben gehad.
Dat gaat van verraders die een promotie bij je wegkapen tot incompetente of juist onbeschofte bazen – en zelfs een man die een collega had die zo luid praatte dat hij, volgens een decibelmeter, net zo veel volume produceerde als wanneer je ijzer zaagt.
De meeste gevallen kennen een eenvoudige oplossing, althans in theorie. Vaak is het beter om gewoon niet met onbeschofte collega’s te werken. Begin er niet aan, is Suttons eerste advies. Ontslag nemen en op zoek gaan naar een werkplek met leukere collega’s is ook een goede tip, maar dat is vanzelfsprekend niet voor iedereen een optie.
Sutton heeft dus genoeg inspiratie om ons te vertellen hoe je omgaat met vervelende collega's die maar niet willen luisteren.
1. Denk aan de positieve kanten
Een jonge juriste werkte eens voor een hooggeplaatste rechter tijdens een tweejarig traineeship. De collega's en baas, vertelt Sutton, bleken enorm lastig om mee om te gaan. Als ze ontslag had genomen, zou dat ook meteen het einde van haar juridische carrière zijn geweest. Dus in plaats van te vertrekken, leerde ze zichzelf een trucje aan: ze beeldde zichzelf in aan het eind van de traineeship.
"Stressvolle situaties doen veel minder schade als we tegen onszelf zeggen: 'Laat ik het tot vanavond uitzingen en er over een paar dagen of over een half jaar eens op terugkijken'," legt Sutton de truc uit. "Humor in een bepaalde situatie zoeken, helpt ook altijd."
2. De vervelende mensen op je werk actief ontwijken
Geen last meer van je irritante bureaugenoot? Zoek dan een nieuwe vaste plek - mits dit kan, natuurlijk, want daar moet je bedrijf wel groot genoeg voor zijn. Probeer je schema een beetje aan te passen om die vervelende collega niet tegen te komen.
Het klinkt misschien wat kinderachtig, maar hoe minder je op je werk geconfronteerd wordt met onprettige figuren, hoe beter.
3. Maak gebruik van je positie
Mocht je over de luxe beschikken dat die irritante collega een lagere positie heeft dan jij, dan kun je in sommige gevallen je 'macht' doen gelden. De oud-directeur voor managementbedrijf Robert W. Baird, Paul Purcell, had een heel simpele regel voor zichzelf. Die deelde hij altijd mee tijdens een eerste gesprek met een nieuwe werknemer.
"Hij zei altijd tegen mensen: 'Als ik erachter kom dat je een klootzak bent, ontsla ik je'. En dat deed hij dan ook", schetst Sutton. Wellicht niet zo makkelijk in Nederland, gezien ons meer beschermende ontslagrecht, maar niettemin kan een hogere positie van pas komen.
Bovendien: als je een team leidt met daarin een duidelijke rotte appel, dan kan je autoriteit onder druk komen te staan als je niets doet en de teamgenoten genoeg hebben van je gebrek aan ruggengraat.
4. Verzamel bewijs
Documentatie van wat er gebeurt, is essentieel, zegt Sutton. Vooral als je te maken hebt met pesten of een zaak die een juridische kant krijgt. De regel is hier: als je vermoedt dat je personeelszaken op een gegeven moment moet inlichten, is het altijd beter om papieren bewijs te hebben.
"Dit garandeert niet per se dat je een mogelijk conflict zult winnen, maar het verhoogt je kansen absoluut."
Hij noemt in dat verband de zaak tegen Roger Ailes, de voorzitter van Fox News. Presentator Gretchen Carlson zocht uit of het legaal was om opnames met de verborgen camera te maken en besloot daarna om de avances van Ailes vast te leggen. Toen die naar buiten kwamen, moest Ailes het veld ruimen.
5. Maak de zaak bespreekbaar
Sutton identificeert twee types lastpakken: de lomperiken en de strategen. Die laatste groep doet vervelend om hogerop te komen terwijl de lomperiken vaak werkelijk geen idee hebben hoe hun gedrag op andere mensen overkomt en de sfeer op de werkvloer beïnvloedt.
"Als je te maken hebt met iemand die onbedoeld moeilijk loopt te doen, kan het helpen om op een rustig moment te zeggen: ik voel me er niet prettig bij als je dit of dat doet, zou je je gedrag willen aanpassen? Dat kan heel effectief zijn."
Een vrouwelijke topdirecteur kwam met een voorbeeld hiervan bij Sutton. Ze merkte dat de CEO, een man, de neiging had om alleen vrouwelijke deelnemers aan een vergadering te onderbreken. "Dus met een collega ging ze simpelweg turven hoeveel hij mannen en vrouwen onderbrak. Toen ze hem de gegevens overhandigden, past hij zijn gedrag aan omdat hij zich er simpelweg niet van bewust was."
6. Werk samen
De kans is aanwezig dat je niet de enige bent die last heeft van die vervelende medewerker. Sutton herinnert zich voor zijn laatste boek een team hondentrainers die te maken hadden met een racistische collega die ook nog eens opvliegend was. Hun baas wilde niet behulpzaam zijn - of had geen mogelijkheden.
"Ze hielden een dagboek bij en gingen daarmee naar hun baas. De trainer was toen binnen een paar dagen weg. De combinatie van een groep én documentatie helpt vaak erg goed, zeker als je baas aanvankelijk niet kan of wil helpen."
7. Kom op voor jezelf
Sommige mensen, zegt Sutton, luisteren alleen naar harde taal of zelfs een gemene uithaal. In dat geval zul je wellicht echt ruzie moeten maken met de sfeerverpester. "Ik geloof echt in ruziën, maar ik geloof vooral in ruziën met een collega als je zeker weet dat je een discussie kunt winnen. Je moet je tijd nemen, andere mensen in vertrouwen nemen en de situatie goed beoordelen voordat je ten strijde trekt."
Wees je dus zeker van bondgenoten en de juiste informatie voordat je van leer gaat tegen deze collega.