Op 8 maart 2014 verdween vlucht MH370 van Malaysia Airlines van de radar. Sindsdien is het toestel spoorloos, net als de 239 passagiers. Wat rest is één van de grootste mysteries in de geschiedenis van de luchtvaart.
Maandag heeft de Maleisische overheid het nieuwste en laatste rapport over de ramp gepresenteerd. Daarin wordt nog steeds niet duidelijk wat er precies is gebeurd met de Boeing 777 die van Kuala Lumpur naar Beijing moest vliegen. Wel zijn enkele nieuwe conclusies getrokken.
Zo is het vliegtuig op een zeker moment teruggekeerd naar Maleisië, bleek eerder al uit radargegevens. Volgens het laatste onderzoek moet dit handmatig zijn gebeurd, dus niet op automatische piloot. Daarbij sluit hoofdonderzoeker Kok Soo Chon de illegale betrokkenheid van een onbekende partij niet uit.
Een andere conclusie is dat gezagvoerder Zharie Ahmad Shah (53) en co-piloot Fariq Abdul Hamid (27) geen psychische problemen hadden. De twee hadden respectievelijk 33 en 7 jaar cockpit-ervaring. In het onderzoek zijn geen aanwijzingen gevonden voor afwijkende of abnormale omstandigheden in de levens van de mannen.
In Shahs vliegtuigsimulator thuis, zijn slechts game-gerelateerde vluchtsimulaties gevonden. De claim dat Hamids telefoon was gebruikt, klopt ook niet. Het toestel gaf alleen een signaal dat het aan stond, maar er is niet mee gebeld.
Daarmee wordt een van de theorieën, dat een van de piloten zelfmoord zou hebben gepleegd door het vliegtuig de oceaan in de sturen, onwaarschijnlijker.
Eerdere onderzoeken hebben niets opgeleverd: niet het geringste spoor van het toestel, wrakstukken, lichaamsdelen of een clou van wat er is gebeurd. Dat laat ruimte voor de nodige speculatie en complottheorieën.
Dit is wat tot nu toe bekend was over de verdwenen vlucht MH370 van Malaysia Airlines.
Een gewone take-off, "goedenacht" - en daarna niets meer
Malaysia Airlines vlucht 370, een Boeing 777, verlaat Kuala Lumpur op 8 maart 2014 om 12:41 plaatselijke tijd met 239 passagiers aan boord.
Het merendeel van de passagiers - meer dan 150 - is Chinees, de rest bestaat uit 38 Maleisiërs, 7 Indonesiërs, 6 Australiërs en passagiers uit andere landen zoals Frankrijk en de VS. Aan boord ook 12 crewleden.
Een uur na het opstijgen vindt de laatste communicatie met het vliegtuig plaats. De cockpit meldt: "Good night Malaysian three seven zero."
Twee uur na het opstijgen ziet een militaire radar dat het vliegtuig van de normale route afwijkt. Onduidelijk is waarom, maar het toestel verlaat de gebruikelijke route, draait om en vliegt weer richting Maleisië en vervolgens richting Indische Oceaan.
Op deze kaart is te zien waar het vliegtuig de afwijkt van de oorspronkelijke route:
Het weer is goed, er zijn geen meldingen van technische storingen en de cockpit meldt ook geen andere ongeregeldheden.
Het toestel vliegt in zuidelijke richting en verandert mogelijk op zeker moment van hoogte. Het toestel zendt een laatste, automatisch satellietsignaal om 8 a.m., zevenenhalf uur na het opstijgen. Het signaal wordt weliswaar ontvangen, maar het geeft geen uitsluitsel waar het toestel zich op dat moment bevindt.
Volgens de autoriteiten zijn de andere communicatiemiddelen van het vliegtuig eerder tijdens de vlucht uitgeschakeld. Het vliegtuig is verdwenen.
De zoektocht
Het zoeken begint onmiddellijk, hoewel niemand goed weet waar te beginnen. Het vliegtuig kan eigenlijk overal zijn.
Teams uit Singapore, Vietnam en Maleisië zoeken 12 uur na het laatste contact voor de kust van Vietnam, halverwege Kuala Lumpur en Beijing. Functionarissen van Interpol en de FBI worden ingevlogen om mee te zoeken.
Zo'n 40 schepen zoeken 24 uur per dag naar het toestel, overdag doen daar 34 vliegtuigen aan mee. In totaal zoeken 26 landen mee in een gebied dat almaar uitdijt. Het nettoresultaat is nul komma nul.
Op 5 mei 2014, 79 dagen nadat het vliegtuig van de radar is verdwenen, gaat de zoektocht een nieuwe fase in. Maleisië, Australië en China kondigen aan onder water te gaan zoeken. Op verzoek van de Maleisische regering wordt het onderzoek geleid door de Australische Onderzoeksraad voor de Veiligheid. Het levert echter niets op.
In januari 2015, 327 dagen nadat het toestel is verdwenen, kondigt Maleisië officieel aan dat het om een ongeluk gaat.
Een jaar na de verdwijning verschijnt een rapport waarin gedetailleerd uit de doeken wordt gedaan wat er allemaal misging bij het zoeken naar het toestel: onnodige vertragingen en protocollen die niet werden nageleefd.
Het blijkt dat er 5 uur en 13 minuten zijn verstreken tussen de laatste communicatie vanuit de cockpit en het eerste noodsignaal vanuit Kuala Lumpur. Het duurde nog eens 5 uur voordat de eerste zoekvluchten waren opgestegen.
Het eerste fragment
Het duurt meer dan een jaar voordat het eerste stukje MH370 gevonden wordt. Het is een stuk van de vleugel dat in juli 2015 aanspoelt aan de kust van Réunion, een eiland op duizenden kilometers afstand van Kuala Lumpur.
Het duurt nog eens vier maanden voordat de zeebodem gedetailleerd in kaart is gebracht en het zoeken in oktober 2015 verder gaat. In een laag tempo, want het weer is slecht.
Twee jaar na de ramp, in maart 2016, verschijnt opnieuw een rapport. Dit rapport werpt geen nieuw licht op wat er is gebeurd.
In mei 2016 is een gebied van meer dan 105.000 vierkante kilometer op de bodem van de zuidelijke Indische Oceaan doorzocht, daarmee blijft 15.000 vierkante kilometer zeebodem over om te doorzoeken.
Twee maanden later meldt de Nederlandse bodemonderzoeker Fugro, dat door de Australische regering is ingehuurd, dat het wellicht twee jaar lang in het verkeerde gebied heeft gezocht. De nabestaanden van de omgekomen passagiers raken hier zo gefrustreerd van dat ze zelf een zoektocht organiseren voor de kust van Madagaskar.
De vruchteloze zoektocht wordt in januari 2017 gestaakt, nadat er 124 miljoen euro in is gestoken. Functionarissen denken dat de plaats van de crash meer naar het noorden ligt.
In het jaar daarop volgen meer rapporten van organisaties als het Australische wetenschapsbureau, en blijven analyses van satellietbeelden en brokstukken verschijnen. Er zijn immers besprekingen om opnieuw een formele zoektocht te beginnen.
De Maleisische regering start in januari 2018 de laatste zoektocht in samenwerking met de Amerikaanse firma Ocean Infinity. Het nieuwe zoekgebied beslaat 112.000 vierkante kilometer oceaanbodem in de zuidelijke Indische Oceaan, inclusief 25.000 vierkante kilometer waar niet eerder gezocht werd.
Op 29 mei wordt de speurtocht afgeblazen omdat er niets wordt gevonden. Dit ondanks dat onderzoekers aangeven meer noordelijk verder te willen zoeken.
Vier jaar na de ramp zijn slechts drie brokstukken van de Boeing 777 gevonden: aan de kusten van Madagaskar, Réunion en Tanzania.
Premier Minister Mahathir Mohamad laat weten dat Maleisië overweegt verder te zoeken wanneer er nieuwe aanwijzingen gevonden worden.
De gangbare theorieën
Gebrek aan concrete informatie in combinatie met de povere resultaten van de zoektochten leiden tot allerlei speculaties en theorieën, de een wat plausibeler dan de andere.
De regering van Maleisië en het Australische Onderzoeksbureau voor de Veiligheid denken dat crew en passagiers het slachtoffer zijn geworden van zuurstofgebrek.
Volgens deze theorie is het hele vliegtuig, inclusief gezagvoerder Zaharie Ahmad Shah, op de een of andere manier buiten bewustzijn geraakt. Nadat het zonder brandstof kwam te zitten, heeft het toestel nog even op de automatische piloot gevlogen voordat het in zee stortte. Varianten op deze theorie: de vlucht is gekaapt waarbij de zuurstoftoevoer beschadigd werd, of een technisch mankement heeft de zuurstoftoevoer afgeknepen.
Een andere versie wijst naar de gezagvoerder. Shah was als enige wakker en heeft zelfmoord gepleegd nadat hij de communicatie verbrak en het toestel de zee in dreef. Analisten van het Australische tv-programma 60 Minutes zijn althans tot die conclusie gekomen.
Anderen onderschrijven deze theorie. Een Canadese luchtvaartdeskundige en crashonderzoeker verklaart in mei 2018 tegenover de Canadese nieuwszender CBC news dat hij er "honderd procent van overtuigd is" dat de crash veroorzaakt is door de zelfmoord/moord van de piloot.
De officials die de zoektocht leiden zeggen echter niet in deze theorie te geloven. Volgens oud-piloot Christopher Goodfellow was kortsluiting de oorzaak van een brand en keerde de piloot terug naar Maleisië om een noodlanding te maken. Terwijl het vuur zowel crew als passagiers bedwelmde, zou het toestel op de automatische piloot hebben gevlogen wat de koers richting oceaan zou verklaren.
Patrick Smith, een andere piloot, betwijfelt deze theorie. Het is immers onwaarschijnlijk dat een vliegtuig urenlang op automatische piloot kan vliegen terwijl het brandt.
De aard van de brokstukken wijst erop dat de piloot het toestel onder controle had toen het crashte, verklaarde Smith in 2015 tegenover Business Insider.
Het vliegtuig zou een zachte landing op het water hebben gemaakt en in één stuk zijn gezonken. Deskundigen zeiden eerder al dat dit een mogelijkheid is, op basis van de gevonden brokstukken. Dit kan twee dingen betekenen: het vliegtuig had óf geen brandstof meer, óf de piloot heeft de kist opzettelijk op de golven gezet.
Volgens een andere theorie is gewoon op de verkeerde plek gezocht. Er zou ten noorden van Maleisië gezocht moeten worden in plaats van in de buurt van Australië. Misschien is het toestel wel gecrasht of geland en is het verborgen. Deze mogelijkheid wordt echter verworpen door Inmarsat, de Britse eigenaar van de satelliet die MH370 in de gaten hield totdat het toestel uit het netwerk viel.
Andere theorieën suggereren dat het toestel vanaf afstand werd "overgenomen" om een kaping te verijdelen. In mei 2018 suggereert de Maleisische premier Mahathir Mohamet deze mogelijkheid, al zegt hij er niet bij wie hij dan verdenkt.
Complottheorieën te over.
Wilde verhalen gaan de ronde als vlak na de verdwijning bekend wordt dat twee passagiers met gestolen paspoorten aan boord waren gekomen en niet duidelijk was of iedereen aan boord was. Tegengestelde verklaringen van functionarissen en familieleden die de Maleisische regering ervan beschuldigen informatie achter te houden, wakkeren die theorieën verder aan.
Bizarre theorieën stellen dat het vliegtuig op afstand is overgenomen via cyberkaping, dat het neergeschoten is, dat Poetin weet waar het is, dat een mysterieuze extra passagiers alles op zijn geweten heeft, dat MH370 is verdwenen in een soort Bermuda Driehoek, dat Noord-Korea het vliegtuig heeft of dat Amerikaanse militairen het hebben neergehaald.
Andere theorieën wijzen naar de CIA, Israël en buitenaardse wezens. Met andere woorden: alle figuren die traditioneel de boeman zijn in complottheorieën.
---
Onbeantwoorde vragen
Ondanks de meest omvangrijke en duurste onderwaterzoektocht ooit, blijven veel vragen onbeantwoord.
We weten niet precies wie het vliegtuig vloog toen het crashte. Zelfs wanneer het vliegtuig zou worden gevonden, kunnen vragen onbeantwoord blijven.
Voice 370, een actiegroep van nabestaanden, oefent druk uit op de nieuwe Maleisische regering om het onderzoek te heropenen of opnieuw tegen het licht te houden, ook "mogelijke falsificaties of verduistering van relevante gegevens over de MH370 en haar onderhoud," aldus Reuters.
Calvin Shims vrouw was aan boord als bemanningslid. Hij vreest dat het nieuwe rapport cruciale informatie mist, zoals openheid over de lading van de vlucht en de uitkomsten van een apart onderzoek door de Maleisische politie.