ANALYSE – Het OPEC-oliekartel heeft het merendeel van de markt verrast. In tegenstelling tot de verwachting van media en de meeste financiële analisten heeft het kartel besloten om de totale olieproductie te verlagen met 1,2 miljoen vaten per dag tot 32,5 miljoen vaten.

De grootste productieverlaging wordt gedragen door Saoedi-Arabië met 486 duizend vaten per dag, de rest komt van de andere OPEC-leden.

Er zijn ook uitzonderingen: Iran wordt toegestaan z’n productie te houden op 3,98 miljoen vaten per dag; Teheran had hier al om gevraagd.

Verrassend was wel dat Irak een productieverlaging zal moeten toestaan van 210 duizend vaten per dag. Bagdad wilde dit niet.

Niet-OPEC-landen, onder aanvoering van Rusland, zullen ook een verlaging van 600 duizend vaten per dag doorvoeren. Volgens OPEC-bronnen worden de nieuwe volumes een feit per 1 januari 2017.

Vier aspecten vallen op bij de OPEC-deal.

1) Akkoord tussen Saoedi's, Iran en Rusland

Het OPEC-besluit kwam niet als een verrassing voor insiders, omdat er uitzonderlijk grote druk is uitgeoefend door met name Saoedi-Arabië, Rusland, de Verenigde Arabische Emiraten en Algerije op andere producenten om dit akkoord te sluiten. Riyad en Moskou hadden hun gehele gewicht in de schaal gegooid om na acht jaar weer eens een OPEC-productieverlaging rond te krijgen.

De laatste weken was er grootschalig scepticisme bij oliehandelaren, waarbij geopolitieke aanwijzingen door velen over het hoofd werden gezien. De groeiende samenwerking tussen Riyad, Algiers en Moskou, werd niet op waarde geschat, terwijl Poetins uitlatingen een directe druk hebben gelegd op Iran om tot een overeenkomst te komen.

Velen hadden onderschat dat de machtigste stukken op het schaakveld (Saoedi-Arabië, Rusland en Iran) al lang tot een stilzwijgende overeenkomst waren gekomen na de bijeenkomst in Doha aan de zijlijn van de GECF-bijeenkomst in november.

2) Angst voor economische malaise

De belangrijkste onderdelen van deze OPEC-beslissing liggen echter niet alleen op het gebied van de olieprijs. De flexibiliteit van Saoedi-Arabië en Iran om tot een overeenkomst te komen ten tijde van een regionale militaire confrontatie is al verrassend. De twee opponenten geven de ander normaal gesproken geen enkele ruimte om tot een compromis te komen.

De desastreuze invloed van de huidige lage olieprijs op de economieën van beide landen kan dan ook niet worden onderschat. Teheran en Riyad zagen duidelijk in dat een stabielere oliemarkt met een potentiële prijsverhoging positiever is dan de continuering van hun gevecht om marktaandeel.

Tevens is duidelijk geworden dat het Saoedische blok bereid is gebleken om Libië en Nigeria te ontzien - de productie van die landen is op niveau gebleven. De strijd tussen soennieten en sjiieten is op dit moment verlegd naar Irak. Saoedi-Arabië en zijn bondgenoten in de Golf hebben geen opties gegeven voor Bagdad om onder productiebeperkingen uit te komen. Dit is een indirecte klap in het gezicht van Iran.

3) Transformatie Saoedi-Arabië

Wat ook onderbelicht is gebleven, is het belang van de beursgang van staatsoliebedrijf Saudi Aramco voor de langetermijnstrategie van Saoedi-Arabië. De toekomst van het land staat op het spel. Onder leiding van vicekroonprins Mohammed Bin Salman wordt alles op alles gezet om de nationale economie te transformeren van een pure oliestaat naar een gediversifieerde economie.

Om dit op poten te zetten is een succes van de beursgang van 5 procent van de aandelen Aramco noodzakelijk. Een instabiele oliemarkt en lage prijzen zijn natuurlijk niet bevorderlijk voor het succes van de beursgang.

Mohammed Bin Salman’s toekomst (als mogelijke nieuwe koning) hangt hier ook vanaf. Een groot deel van de huidige flexibiliteit van Saoedi-Arabië tegenover andere OPEC-lidstaten (lees: Iran) moet hier dan ook aan worden toegeschreven.

4) Olieprijs hoger

De komende maanden zullen de stieren het voor het zeggen hebben op de oliemarkt. OPEC heeft stabiliteit bevorderd en zijn invloed versterkt. De OPEC-productie daalt, terwijl oliemaatschappijen wereldwijd hun investeringen hebben teruggeschroefd. Op termijn zal het huidige overschot van olie omslaan in een tekort. Prijzen kunnen dan zeker boven de 60 dollar per vat gaan uitkomen.

Cyril Widdershoven is energiespecialist en oprichter van adviesbureau Verocy.