Gebouwen zijn misschien wel de meest indrukwekkende kunstwerken die er bestaan.
Na de grote investeringen van tijd, geld en energie kunnen we door het afgewerkte resultaat wandelen en er zelfs in wonen. Terwijl oude gebouwen ons een glimp bieden van ons verleden, geven nieuwere ons een idee van de wereld die ons nog te wachten staat.
Hier zijn een paar van de meest ambitieuze bouwkundige projecten van architecten uit elke hoek van de wereld, van de afgelopen paar duizend jaar, die je minstens een keer moet zien in je leven.
Het oudste bouwwerk dat we kennen is Göbekli Tepe in het hedendaagse Turkije. Het werd rond 9.500 voor Christus gebouwd. Archeologen weten niet waar het voor gebruikt werd, maar vermoeden dat het een religieuze rol vervulde in de gemeenschap.
Sinds het tiende millennium voor Christus heeft de mensheid nog meer indrukwekkende dingen gebouwd. Zoals het futuristische Fulton Center in New York…
... of de Penleigh and Essendon Grammar School in Melbourne, Australië.
De Harmandir Sahib-tempel in Amritsar, India is een verbluffend bouwsel dat uit de lucht lijkt te zijn gevallen in het midden van de Amritsar-rivier. De tempel is het belangrijkste heiligdom voor sikhs, en ziet er ’s nachts glanzend uit.
De Las Lajas-basiliek in Nariño, Colombia is net zo mysterieus. De kerk lijkt de zwaartekracht te tarten.
De modernistische architect Antoni Gaudí leefde niet lang genoeg om de opening van zijn Sagrada Família mee te maken. Sterker nog, er wordt nog steeds aan gewerkt. De buitenkant ziet eruit alsof de basiliek uit de fantasierijke Narnia-boeken en films is gesprongen…
... en de binnenkant is nog surrealistischer.
In het nabijgelegen Portugal is de Torre de Belém te vinden. De vele kerkers dienden ooit als gevangenis. Deze verdedigingstoren in Lissabon is een van de mooiste gotische structuren in Portugal.
De Flatiron Building in New York was een van de eerste wolkenkrabbers ter wereld...
... net als de Woolworth Building, dat tussen 1913 en 1930 het hoogste gebouw ter wereld was.
In Onomichi, Japan kiezen koppels er regelmatig voor om te trouwen in de zogeheten Ribbon Chapel. Je begrijpt waarom als je het gebouw ziet.
Ook de Light of Life Church in Seoul, Zuid-Korea is omringd door groene bomen en planten.
Aan de binnenkant ziet de kerk er compleet anders uit.
De Marina City-appartementen in Chicago, gebouwd in 1964, zijn uniek qua ontwerp. Voor het eerst werden woonappartementen op grote schaal gecombineerd met commerciële panden. Het is ook het eerste project in de VS dat met behulp van torenkranen is gebouwd.
De 101 wolkenkrabber in de Taiwanese hoofdstad Taipei is niet te missen. Het is met zijn 487 meter een van de hoogste gebouwen ter wereld.
Binnen wordt het klimaat gereguleerd en gestabiliseerd, onder meer met een zogeheten gouden "damper" die vanaf verschillende etages zichtbaar is.
Er zijn maar weinig wolkenkrabbers die de concurrentie kunnen aangaan met de Burj Khalifa in Dubai, sinds 2008 het hoogste gebouw ter wereld.
Maar niet elk indrukwekkend gebouw hoeft per se hoog te zijn. De Temppeliaukio-kerk in Helsinki is ondergronds gebouwd, deels in een rots. En toch is er zonlicht.
De St. George-kerk in het Ethiopische Lalibela werd in de twaalfde eeuw uit één rots gehouwen.
Met zijn 3.500 traptreden tilt de Chand Baori in India de kunst van het beeldhouwen naar een heel ander niveau. De bouw van dit complex duurde meer dan tien eeuwen, de oudste lagen dateren uit de 8e eeuw.
Sommige gebouwen integreren naadloos in het omringende landschap. Zoals het Turninn-gebouw in Reykjavik dat IJslands woeste schoonheid letterlijk weerspiegelt.
Door het gebruik van minimalistische lijnen en open ruimten creëerde modernistische architecte Mies van der Rohe gebouwen die lijken te zweven. Zoals de Neue Nationalgalerie in Berlijn, gebouwd in de jaren zestig.
In Berlijn staat het mekka van de elektronische muziek: het meesterlijke Berghain.
Perfecte integratie in de omgeving is een van de oudste architectonische ambities. Een paar schoolvoorbeelden hiervan staan in de voormalige Japanse hoofdstad Kyoto – zoals het Gouden Paviljoen...
... en het subtielere Zilveren Paviljoen.
De grote moskee van Djenné in Mali is het grootste uit klei opgetrokken bouwwerk ter wereld – het kan 3.000 gelovigen herbergen.
Het grillige Centre Pompidou in Parijs is een postmodern staaltje architectonisch vernuft: speels toont het de eigen ingewanden.
De Kathedraal van Chartres stamt uit 1200. Het is een schoolvoorbeeld van gotische architectuur. De rijkelijk van ornamenten voorziene poorten zijn een niet te missen attractie...
... net als het kolossale orgel binnen.
Misschien wel het enige gebedshuis dat de concurrentie ermee aankan is de Blauwe Moskee in Istanbul. Gebouwd in 1600 geldt dit als het hoogtepunt van de bouwkunst in het Ottomaanse Rijk.
Het interieur bestaat uit meer dan 20.000 handgemaakte tegels.
Naar verluidt inspireerde het Beierse kasteel Neuschwanstein Walt Disney toen hij het kasteel van Doornroosje creëerde.
Trinity College in het Ierse Dublin is een absoluut pareltje onder de universiteiten.
Het heeft een juweel van een bibliotheek, het mooiste gedeelte daarvan wordt de Hoge Kamer genoemd.
Het Keizerlijk Paleis, beter bekend als de Verboden Stad, is de ultieme vorm van hogere Chinese architectuur. Tussen 1420 en 1912 zetelde hier de Chinese regering.
Ook vandaag de dag geldt Beijing als dé plek waar moderne experimentele architectuur de kans krijgt zich te bewijzen. Zoals de CCTV-toren, ook wel bekend als De Broek.
De Innovation Tower in Hongkong is een meesterwerk van wijlen Zaha Hadid, die deed waar ze goed in was: de harde, schone lijnen van het modernisme omzetten in iets organisch.
Hoog in de Andes weggestopt bevindt zich het letterlijke hoogtepunt van Inca-architectuur, Machu Picchu. Archeologen zeggen dat het rond 1450 werd gebouwd.
In 2007 opende het Parque Biblioteca España in het Colombiaanse Medellín zijn deuren. Architect Giancarlo Mazzanti wilde de drie gebouwen op stenen laten lijken.
De Opera van Sydney is de beste ambassadeur van de Australische architectuur.
Het is ontworpen door de Deense architect Jørn Utzon en opende in 1973 de deuren.
De universiteit van al-Qarawiyyin in Marokko herbergt een universiteit, bibliotheek én een moskee. De universiteit werd door Fatima El-Fihriya in 859 opgericht, in dezelfde periode waarin de vroege vormen van algebra werden ontwikkeld.
Na een slaap van meer dan 1.000 jaar werd het centrum in 2016 voor het publiek geopend.
Het Spaanse Alhambra-paleis dateert uit dezelfde periode. Ondanks de strakke façade is het Alhambra een speeltuin van architectonisch vernuft.
Niet vreemd dat het paleis bovenaan veel bucketlists staat: honingraatplafonds, gekalligrafeerde kamers en tegelmozaïeken.
Drake Baer en Chris Weller droegen bij aan een eerder verschenen versie van dit artikel.