5 redenen om optimistisch te zijn over de wereld in 2021

ANALYSE – We hadden het kunnen weten. Een jaartal dat uit twee keer hetzelfde cijfer bestaat, zoals 2020, is een struikeljaar waarin zaken kantelen. Voor 1919 gold hetzelfde.

Ik ben geen historicus, dus heb het even opgezocht: aan het slot van de Eerste Wereldoorlog heerste in tal van landen grote onrust, met opstanden en revoluties in onder meer Rusland en Duitsland, en bijvoorbeeld de invoering van het vrouwenkiesrecht in Nederland, waarmee het algemeen kiesrecht voor volwassenen een feit werd.

2021 telt gelukkig weer op, dus kunnen we verwachten dat de omwentelingen van het voorgaande jaar nieuwe trends markeren. Niet vreemd, want zoals zo vaak is chaos een teken van transformatie. In 2020 is er veel gezaaid dat in 2021 geoogst kan worden, ook al zien we dat (nog) niet altijd.

Voor bedrijven wordt het in ieder geval een hybride jaar: de eerste helft van 2021 zal zich nog sterk binnen de kaders van de coronapandemie afspelen. Tegelijk wordt duidelijk welke veranderingen een blijvend karakter krijgen en het nieuwe normaal gaan vormen.

Er zijn in ieder geval vijf redenen om een stuk optimistischer aan de kleine kerstdis te zitten:

1. Er komen vaccins!

De verlosser komt eraan: het vaccin. Terwijl de internationale handel naar adem hapte, werkte de wereld hard samen aan een vastomlijnd gezamenlijk doel: vaccins ontwikkelen. En dat is indrukwekkend snel gelukt.

Voordat voldoende personen gevaccineerd zijn, zijn we waarschijnlijk zes tot negen maanden verder. Maar hoe dan ook is er vanaf januari een perspectief.

Tel daarbij op dat we meer en sneller gaan testen en er allerlei nieuwe medicatie beschikbaar is. Dat is een groot verschil met 2020: toen begonnen we nietsvermoedend en belandden we al vroeg in het jaar in een nieuwe realiteit die in niets leek op wat we gewend waren. De start van 2021 is radicaal anders en een flink stuk optimistischer.

2. Feminien’ leiderschap breekt door

Ik doel niet op verkiezingen, maar de opkomst van een nieuw type leiderschap dat in 2021 terrein gaat winnen. Internationaal. Langzaam, maar zeker zien we dat leiders, beslissers en ondernemers zich realiseren dat waarden en eigenschappen als authenticiteit, empathie, transparantie en kwetsbaarheid meer nodig zijn dan ooit. De meer feminiene eigenschappen dus.

Of we nou consument, kiezer of medewerker zijn: het ego-gedreven, traditionele leiderschapstype wordt steeds minder getolereerd. Het maakt plaats voor leiders die zich onderscheiden door onder andere betrouwbaarheid, transparantie en empathie. Dergelijke leiders snappen dat kwetsbaar zijn en publiekelijk excuses durven maken, een teken van kracht is.

Bovendien: dit type leiderschap is voor bedrijven een kans om zich positief te onderscheiden, effectiever dan welke reclamecampagne dan ook. Zolang het authentiek is en geen pr-verhaal. Deze ontwikkeling is al voorzichtig aan de gang en zet volgend jaar echt door.

3. Spoedcursus digitalisering

We zijn in 2020 sneller gedigitaliseerd dan ooit. Het was een kleine revolutie en dat is een positieve ontwikkeling. Niet omdat we zo graag de hele dag aan het zoomen zijn, maar omdat organisaties die achterliepen een onvrijwillige, maar razendsnelle inhaalslag hebben gemaakt.

Vooral bij overheden en andere meer traditionele organisaties is het snel gegaan. Ze zijn meer hybride geworden. Die ontwikkeling had sowieso een keer plaatsgevonden, maar nu dus versneld onder externe druk.

Dit geeft meteen aan hoe snel organisaties kunnen transformeren als de noodzaak hoog genoeg is. Dat bewustzijn zal in 2021 een mooie les moeten zijn voor veel organisaties.

4. Flexibeler werkcultuur

Thuiswerken vervaagde de scheiding tussen werk en privé. Maar in je badjas of met de kat op schoot achter de laptop is twee dagen per week leuk, maar natuurlijk geen gewenste fulltime oplossing.

Het ontbreken van het echte sociale contact en het ‘informele’ circuit is dodelijk voor de bedrijfscultuur, vermoeit werknemers en maakt organisaties uiteindelijk minder efficiënt.

Maar vijf dagen per week doorbrengen in een duf kantoor maakt veel werknemers ook niet al te vrolijk en het heeft negatieve neveneffecten, zoals files.

Wat overblijft, is een meer hybride vorm van werken: een combinatie van thuis/op afstand en op kantoor. ‘Best of both worlds’. Het belangrijkste is dat mensen een keuze hebben. Zeker jongere generaties zijn niet anders gewend.

Flexibiliteit betekent blijere medewerkers en dit laatste is natuurlijk een ongekend groot winstpunt. Zonder corona was dit op veel plekken pas later gebeurd.

Het voordeel wordt nu nog niet door elke organisatie onderkend, maar in de loop van 2021 wordt dat zeker merkbaar. Dat moet uiteindelijk resulteren in hogere scores op ‘medewerkerstevredenheid’.

5. Nieuwe verdienmodellen

Velen kwamen in 2020 zonder werk te zitten of konden hun restaurant maandenlang niet openhouden. Omzetten kwamen bij veel bedrijven onder druk. Op z’n minst bracht de pandemie grote uitdagingen mee, maar het heeft ook veel (digitale) transformatie in gang gezet.

Voor sommigen noodgedwongen, voor anderen (nog) ongemerkt. Horeca, eventbedrijven en andere sectoren hebben ontdekt hoe ze omzet uit online halen. Of het nou over bezorgmaaltijden van sterrenrestaurants, online educatie of virtuele events gaat.

Digitalisering zet hoe dan ook door, alleen voelde nog niet iedere sector de ‘sense of urgency’. Die urgentie is nu extern opgelegd. Het is nog niet overal zo zichtbaar als in de horeca of evenementensector, maar het zorgt voor nieuwe klantsegmenten en verdienmodellen. En het compenseert omzetverlies dat anders naar nieuwe digitale concurrenten zou gaan.

Veel bedrijven zijn dus toekomstbestendiger geworden. Als de economie in 2021 langzaam opengaat, zijn ze beter in staat te laveren tussen online en offline. Bovendien is de investering in de meeste gevallen al gedaan.

Kortom, er is (vaak onbewust) veel gezaaid. In 2021 kan er gestart worden met de oogst.

Diederik Heinink is oprichter van East en adviseert bedrijven en leiders over hun positionering en bedrijfsstrategie. Daarnaast is hij auteur en high performance coach. In de afgelopen jaren was hij veel actief in de finance en techsector. Hij werkte onder andere voor ING, Randstad en veel internationale scale-ups en mid-corporates.