Het is het belangrijkste binnenlandse project voor de regering Merkel: de Energiewende betaalbaar maken. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan.
Duitsland besloot in 2011 na de ramp met de Japanse kerncentrale in Fukushima het zonder atoomenergie te doen. Vanaf 2022 moeten 17 kerncentrales dicht. In plaats daarvan zet Duitsland in op wind- en zonne-energie.
Het tijdsschema voor de omslag is echter krap. Zo krap dat de techniek de politieke ambities niet altijd kan bijbenen. Niet alle projecten komen op tijd af en de energierekening voor burgers wordt te duur.
De Duitse minister van Economische Zaken en SPD-leider Sigmar Gabriel beleeft uiterst spannende weken. Aan het vlot trekken van de vastgelopen Energiewende heeft hij zijn politieke lot verbonden. Deze week legt hij achter de schermen de laatste hand aan een ingrijpend hervormingspakket.
Het is het belangrijkste binnenlandse project voor de regering Merkel: de Energiewende betaalbaar maken. Maar dan moet ook de CO2-uitstoot dalen en tegelijkertijd moet de energielevering gegarandeerd blijven. Tien redenen waarom de goede voornemens van Duitsland zo omstreden en complex zijn.
1. Falend centraal beleid
Tot nu toe kan iedereen onbeperkt zonnepanelen en windmolens bouwen en daarvoor subsidie aanvragen. En dat zonder dat men afvraagt of er op die plek daadwerkelijk een energiebron nodig is. Voorbeeld: een woud aan windmolens in het rurale Noord-Duitsland, terwijl de energie vooral in Zuid-Duitsland en het Ruhrgebied nodig is.
2. Consument betaalt de rekening
De eco-subsidie wordt betaald door de consument die daardoor een hogere energieprijs betaalt. Ook het gat dat ontstaat doordat de intensieve industrie wordt vrijgesteld van de eco-toeslag (EEG) moet worden opgevuld door het mkb en de gewone consument. Zo'n vijf jaar geleden was dat nog vergelijkbaar met Nederland, nu is de energierekening al zo'n 30 tot 40 procent duurder geworden voor het gemiddelde huishouden.
3. Sociale scheefgroei
De tandartsassistente betaalt nu met haar eco-toeslag de subsidie waarmee haar baas – de tandarts – zijn dak kan vol leggen met lucratieve zonnepanelen.
4. Zonder atoomenergie meer kolenwinning
Het afschaffen van de atoomenergie vanaf 2022 leidt er onbedoeld toe dat om voldoende stroom te produceren er meer kolencentrales aan de slag moeten. Daardoor is ondanks alle groene voornemens de CO2-uitstoot tussen 2012 en 2013 gestegen.
5. Tegenstrijdige belangen deelstaten
Noord-Duitsland (Sleeswijk-Holstein, Mecklenburg-Voorpommeren, Brandenburg) wil meer windmolens, want daar waait het. Het Westen (Noordrijn-Westfalen) vreest dat door de Energiewende veel banen verloren gaan in energiecentrales en het Zuiden (Beieren, Baden-Württemberg) zet in op meer gascentrales.
6. Isolatie komt niet op gang
De doelen om oude gebouwen te isoleren en zo energie te besparen worden nauwelijks gehaald.
7. Energiemarkt faalt
Veel conventionele krachtcentrales zijn nauwelijks nog rendabel. Dat komt omdat steeds meer gesubsidieerde groene stroom de algemene marktwerking flink verstoort.
8. Burgers merken niets van goedkope stroom
Die overvloed aan goedkope groene stroom heeft de energieprijs op een historisch laag niveau gebracht. Vreemd genoeg merkt de consument daar niets van, omdat energiebedrijven de kosten van onrendabele krachtcentrales weer in de prijs verrekenen.
9. Veel stroom op de verkeerde plek
In het noorden is een overschot aan windenergie. Om dit zonder energieverlies te transporteren zijn grote 'stroomsnelwegen' van Noord naar Zuid nodig. Het Nederlandse Tennet wil er eentje bouwen maar stuit op groot protest in vooral Beieren.
10. Overcapaciteit voor dumpprijzen naar Nederland
De windmolens en zonnepanelen in Duitsland schieten als paddenstoelen uit de grond. Daardoor heeft Duitsland op windrijke en zonnige dagen vaak veel te veel stroom. De overcapaciteit wordt dan vaak voor dumpprijzen naar landen als Nederland getransporteerd. En dat is niet gunstig, want Duitsland verdient er dan nauwelijks geld aan en in Nederland komen conventionele stroomcentrales in de knel. Zo sluit Essent het gloednieuwe deel C van de Prins Clauscentrale in Maasbracht per 1 juli 2014. Het was in 2012 geopend.
Bertus Bouwman is chef redactie van Duitslandnieuws.nl, de site met dagelijkse duiding van Duits nieuws voor Nederland. Blijf op de hoogte van politiek en economisch nieuws uit Duitsland. Schrijf je in voor de nieuwsbrief van Duitslandnieuws.
Lees ook op Duitslandnieuws
7 Duitse vrienden van Poetin: van Siemens-topman Kaeser tot Helmut Schmidt
Wat nou iPad? Duitsland kan maar geen afscheid nemen van papier
Eten bij de buren: 5 feiten over Duitse voedseltrends
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl